هەندێک جار بەهۆی هەندێک هۆکارەوە لەوانەیە لێدانی دڵ ناڕێک بێت یان خێرایی لێدانی لە ئاسایی زیاتر یان کەمتر بێت. ئەم حاڵەتە پێی دەوترێت (Arhythmia) کە بەهۆی هۆکارەکانی وەک فشار یان تێکچوونی دڵەوە دروست دەبێت.
دڵێکی تەندروست هەمیشە بە ڕیتمێکی تایبەت و ڕێکوپێک لێدەدات. بێگومان ئاساییە لە کاتی پشوودان یان چالاکیدا لێدانی دڵ جیاواز بێت. بەڵام لە هەموو حاڵەتێکدا ئەوەی گرنگە هەماهەنگی هەموو بەشەکان و سیگناڵەکانە لە دڵێکی تەندروستدا.
چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵ بەزۆری بە نەهێشتنی هۆکاری (وەک هۆکارێکی سترێس) ئەنجام دەدرێت. بەڵام لە هەندێک حاڵەتدا پێویستە چارەسەرەکە بە جددی وەربگیرێت بۆ ئەوەی کەسەکە ڕووبەڕووی کاریگەرییە لاوەکییە قەرەبوو نەکراوەکانی و تەنانەت مردنیش نەبێتەوە. لەم بابەتەدا باس لە ناڕێکی لێدانی دڵ و ئاڵۆزییەکانی و شێوازەکانی چارەسەرکردن دەکەین.
ناڕێکی لێدانی دڵ چییە و جۆرەکانی چین؟
هەر دڵێک دوو دەمارەی هەیە لە سەرەوە و دوو ژێرپەنجەی هەیە لە خوارەوە، دەمارەی ڕاست بەرپرسە لە کۆنترۆڵکردنی لێدانی دڵ. گرێی جیوب یان SA، پەیسمەیکەرێکی سروشتییە کە بە دروستکردنی سیگناڵی کارەبایی فەرمان بە هەر لێدانێک دەکات.
لەگەڵ گرژبوونی دەمارەکان، خوێن دەڕژێتە ناو ژێرپەنجەکان و لەگەڵ کۆمەڵەیەکی دیکەی سیگناڵی کارەبایی، مەرجەکان بۆ گرژبوونی ژێرپەنجەکان و دەردانی خوێنی ئۆکسجین لێیانەوە بۆ ئەندامەکانی تری جەستە دابین دەکرێن. هەموو ئەم ڕووداوانە بە یەک لێدان ڕوودەدەن و دڵێکی تەندروست لە نێوان ٦٠ بۆ ١٠٠ لە خولەکێکدا لێدەدات.
بەڵام هەندێکجار بەهۆی هۆکارەکانی وەک تێکچوونی دڵ، لاوازبوونی، یان فشار و گرژی دەمارەکان، لێدانی دڵ ناڕێک دەبێت؛ ئەم ناڕێکییە دەتوانێت خۆی وەک کەمبوونەوە یان زیادبوونی لێدانی دڵ نیشان بدات. ناڕێکی لێدانی دڵ ئەو ناوەیە کە بەم حاڵەتە دەدرێت.
ئەگەر ژمارەی لێدانی دڵ لە ئاسایی زیاتر بوو، ئەوا ناڕێکی لێدانی دڵ بریتییە لە تاکیکاردیا. ئەگەر دڵ لە ئاسایی کەمتر لێبدا، ئەوا کەسەکە تووشی ناڕێکی لێدانی دڵی برادیکاردیا دەبێت. جۆرێکی تر پێی دەوترێت لێدانی دڵی پێشوەختە. چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵ زۆر گرنگە بۆ حاڵەتە توندەکانی، هەر پشتگوێخستنێک تەنانەت دەتوانێت ببێتە هۆی مردنی کەسێک.
نیشانەکانی ناڕێکی لێدانی دڵ چین؟
ڕەنگە ناڕێکی لێدانی دڵ هیچ نیشانەیەکی نەبێت. بەڵام ئەنجامدانی هەندێک پشکنینی بنەڕەتی و ئامادەکردنی شریتی دڵ دەستنیشانکردنی دیاری دەکات. ئایا کەسێک تووشی تاکیکاردیا یان برادیکاردیا بووە، کاریگەری لەسەر جۆری نیشانەکانی دەبێت. بۆ نموونە لە حاڵەتی ناڕێکی لێدانی دڵی تاکیکاردیا، ئەم نیشانانەی خوارەوە دەبینرێن:
- گێژی
- هەناسەتەنگی
- لاوازییەکی توند و لەناکاو
- بێهۆشبوون یان سینکۆپ
- ئازاری سنگ
ئەگەر کەسێک تووشی ناڕێکی لێدانی دڵی برادیکاردیا بوو، لەوانەیە ئەم نیشانانەی خوارەوەی هەبێت:
- ئازاری سنگ
- نەبوونی تەرکیز یان سەرلێشێواوی
- هەستکردن بە ماندوێتی و سەرگێژخواردن
- لێدانی توندی دڵ و هەناسە تەنگی
- بێتوانایی لە ئەنجامدانی جوڵەی وەرزشی ئاسایی
- پووکانەوە
- ئارەقەکردنەوەیەکی نائاسایی
پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە هەندێک جار هەرچەندە نیشانەکانی بەدی دەکرێت، بەڵام کێشەی ناڕێکی لێدانی دڵ جددی نییە و پێویستی بە چارەسەر نییە. هاوکات هەندێک لە ناڕێکی لێدانی دڵی مەترسیدار و هەڕەشەئامێز هیچ نیشانەیەک دەرناکەون. لە ئەنجامدا ڕوودانی سستبوونی دڵ و تەنانەت جەڵتەی مێشک بەهۆی ئەم جۆرە ناڕێکی لێدانی دڵەوە حەتمی دەبێت.
هۆکاری ناڕێکی لێدانی دڵ چییە؟
گوتمان ئاریتما بریتییە لە لێدانی ناڕێکی دڵ. بۆیە هەر هۆکارێک کە بتوانێت لێدانی دڵ تێک بدات دەتوانرێت بە هۆکاری ناڕێکی لێدانی دڵ هەژمار بکرێت. هۆکاری سەرەکی ناڕێکی لێدانی دڵ بریتییە لە بوونی تێکچوونی پێکهاتەی دڵ، کە دەکرێت بەهۆی نەخۆشییەکانی خوێنبەرەکانی تاجی دڵ، نەخۆشییە زگماکییەکان، نەخۆشییەکانی دڵی بەستەرەکان، نەخۆشییە سەرەتاییەکانی ماسولکەکانی دڵ، یان نەخۆشییەکانی دیکە بێت.
بۆ چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵ پێویستە ئەم هۆکارانە کۆنتڕۆڵ بکرێت بۆ ئەوەی گرژبوونی دڵ بگەڕێتەوە دۆخی ئاسایی خۆی.
هەندێک هۆکاری گرنگی تر بۆ دروستبوونی ناڕێکی لێدانی دڵ بریتین لە:
- خواردنەوەی خواردنەوە کحولیەکان
- جگەرەکێشان و بەکارهێنانی ماددە هۆشبەرەکان
- خواردنی هەندێک دەرمان و خۆراک و تەواوکەری گیایی
- شەکرە
- هەبوونی نەخۆشی دڵ
- پەستانی بەرزی خوێن
- ناهاوسەنگی کارکردنی تایرۆید
- دروستکردنی گۆڕانکارییەکی پێکهاتەیی لە دڵدا
هەروەها لە بلۆگی ناڕێکی لێدانی دڵی توانیر بخوێنەرەوە:
سینکۆپ چییە؟ وە ڕێگاکانی ناسینەوەی
شێوازەکانی چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵ
بەدووری نازانرێت کەسێک دڵێکی تەندروست و کارکردنی ئاسایی هەبێت لەگەڵ ناڕێکی لێدانی دڵدا بۆ ماوەیەکی زۆر بژی؛ چونکە بەزۆری زۆر بە خێرایی چارەسەر دەکرێت. بەڵام ئەگەر ناڕێکی لێدانی دڵ بەهۆی هۆکارێکی دەرەکی وەک دەرمان یان تەزووی کارەباوە بێت، ئەوا حاڵەتەکە تەواو جیاوازە.
تەنانەت لەوانەیە بەهۆی هەندێک لەکارکەوتنی دڵەوە بێت و چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵ لەم جۆرە حاڵەتانەدا دەبێت بە جددی وەربگیرێت. جۆری ناڕێکی لێدانی دڵ و توندی و ئاڵۆزییەکانی کاریگەری لەسەر شێوازی چارەسەرکردن هەیە، کە لە خوارەوە ڕوونی دەکەینەوە.
چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵی برادیکاردیا
زۆربەی ئەو کەسانەی تووشی برادیکاردیا دەبن نەخۆشییەکی بنەڕەتییان هەیە. بە وشەیەکی سادەتر، فاکتەری پاشخان دەتوانێت بنەمایەک بۆ دروستکردنی ئەم جۆرە ناڕێکی لێدانی دڵ لە کەسێکدا دابین بکات. بۆیە بۆ چارەسەرکردنی ناڕێکی لێدانی دڵ لە جۆری برادیکاردیا، پێویستە سەرەتا هۆکارەکەی لاببرێت. ئەگەر هیچ هۆکارێکی بنەڕەتی نەبێت، دەتوانرێت کێشەکە چارەسەر بکرێت بە چاندنی ئامێری پەیسمەیکەر لە سنگ یان سکدا.
چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵی تاکیکاردیا
لە چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵی تاکیکاردیا، شێوازەکان هەمەچەشنترن و ئەم چارەسەرانە بەپێی بارودۆخی نەخۆشەکە بەکاردەهێنرێن.
- جوڵە وەرزشییە ستانداردەکان
- خواردنی دەرمان یان تەزووی کارەبا بەپێی دەستنیشانکردنی پزیشک
- بەکارهێنانی کاتێتەر لە ناوچەکانی ناوەوەی دڵ؛ لەم شێوازەدا دوو پرۆسە بەکاردەهێنرێت بۆ چارەسەرکردنی ناڕێکی لێدانی دڵ:
- نەهێشتنی ناوەندی ناڕێکی لێدانی دڵ بە سووتاندنی ناوەندەکان بە شەپۆلی ڕادیۆیی کە پێی دەوترێت Radio Frequency Ablation (RFA)، وەسفێکی گشتگیر: لابردنی ناوەندی ناڕێکی لێدانی دڵ لە ڕێگەی لابردن (RFA)
- نەهێشتنی ناوەندەکانی ناڕێکی لێدانی دڵ بە بەستن کە پێی دەوترێت cryoablation.
- ئامێری چاندنی کاردیۆڤێرتەر-دیفیبریلەتەر (ICD) کە لێدانی دڵ دەگەڕێنێتەوە بۆ ئاسایی خۆی ئەگەر زۆر زیاد بکات.
باشترین ڕێگا بۆ چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵ
بەگشتی لە 90%ی ئەو نەخۆشانەی کە تووشی لەرزین لە دەمارەکان بوون، بەتایبەتی لەو نەخۆشانەی کە فۆڕمی پارۆکسیزمیان هەیە، سەرچاوە و ناوەندی ناڕێکی لێدانی دڵ لە دەروازەی خوێنبەرەکانی سییەکاندایە، کە خوێن لە سییەکانەوە دەهێننە دەمارە چەپەکانەوە. بەگشتی ٤ خوێنهێنەری سییەکان لە پشتی دەمارەی چەپەوە خوێن دەهێننە دڵ (ڕەنگە ئەمە سەرچاوەی ناونانی ئەم شێوازە چارەسەرکردنە بێت لەلایەن نەخۆشەکانەوە وەک سووتاندنی خوێنهێنەری زیادەی دڵ).
لە شێوازە کۆنەکانی چارەسەرکردندا، پزیشک ئەم خاڵەی چوونە ژوورەوەی بە خاڵ بە شەپۆلی ڕادیۆیی دەسوتاند کە هاوشێوەی لەیزەرە و ناوەندەکانی ناڕێکی لێدانی دڵ ناچالاک دەکران. ئەم شێوازە زۆر کات بەفیڕۆدەر بوو، و بەهۆی ئەوەی کە دەستێوەردانی خاڵ بە خاڵ پێویست بوو، ئەگەر خاڵێک دابنرێت، ڕەنگە هەمان خاڵ ببێتە ڕێگایەک بۆ گەڕانەوەی ناڕێکی لێدانی دڵ و ئەو کێشانەی کە بەهۆیەوە دروست دەبن.
بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی پەیوەست بە شێوازی چارەسەری کۆن، لێکۆڵینەوە لە شێوازە نوێیەکان کرا کە پێویستیان بە دەستێوەردانی خاڵ بە خاڵ نییە. لەم بوارەدا چەندین توێژینەوە لەسەر سۆنەر و تەنانەت تەکنیکەکانی لەیزەر ئەنجامدرا، بەڵام هیچ ئەنجامێکی بەرچاو بەدەست نەهات. لە کۆتاییدا دوای چەندین لێکۆڵینەوە لەم بوارەدا، شێوازی چارەسەری بەستن به ساردی وەک باشترین ڕێگەی چارەسەری ناڕێکی لێدانی دڵ پێشنیار کرا.
ئەو ئازیزانانەی کە هەندێک جار هەست بە لێدانی دڵ یان ناڕێکی لە لێدانی دڵیان دەکەن، دەتوانن بچنە کلینیکی ناڕێکی لێدانی دڵی توانیر لە تاران کە دەکەوێتە سەر شەقامی توانیر (عەباسپور) بۆ پشکنینی دڵ و دڵنیابوون لە تەندروستی دڵیان ئاگاداری تەندروستی نەخۆشە ئازیزەکان بن بۆ حجزکردنی کات سەردانی پەیجی پەیوەندی بکەن و کات بە ئۆنلاین حجز بکەن.
سەرچاوە:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/8887#diagnosis