شۆکی کارەبایی دڵ یان ICD

شۆکی کارەبایی چێنراوی دڵ (ICD) ئامێرێکی بچووکە و بە پاتری کاردەکات. ئامێری ICD لە سنگی کەسەکەدا دادەنرێت و کاری ئەو بریتییە لە دەستنیشانکردن و وەستاندنی لێدانی نائاسایی دڵ (arrhythmias). ICD بەردەوام چاودێری لێدانی دڵی کەسێک دەکات و ئەگەر پێویست بوو تەزووی کارەبا دەگەیەنێت بۆ گەڕاندنەوەی ڕیتمی ئاسایی دڵ.

ئەگەر لێدانی دڵی کەسێک بە شێوەیەکی مەترسیدار بەرز بێت، دڵ ناتوانێت خوێنی پێویست بۆ ئەندامەکان دابین بکات (بارودۆخێک هاوشێوەی تاکیکاردیا یان لەرزین لە ژێرپەنجە). هەروەها ئەگەر کەسێک کێشەی ڕیتمەکانی دڵی هەبێت، ئەوا ڕووبەڕووی مەترسیی گەورە دەبێتەوە، کە بەزۆری بەهۆی لاوازی ماسولکەکانی دڵەوە دروست دەبێت. ئەو کەسانەی کە ڕووبەڕووی ئەم جۆرە کێشانە دەبنەوە پێویستیان بە ئامێری چاندنی دڵ هەیە.

پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ICD جیاوازە لە پەیسمەیکەر. پەیسمەیکەر لە ڕاستیدا ئامێرێکی چاندنە کە دەتوانێت ڕێگری بکات لە لێدانی دڵ کە بە شێوەیەکی مەترسیدار خاو دەبێتەوە.

جۆرەکانی ICD

ئامێری ICD ئامێرێکە بۆ چارەسەری دڵ. ئەم ئامێرە دوو جۆری بنەڕەتی هەیە کە بریتین لە:

1) ICD ی ئاسایی: ئەم ئامێرە لە سنگی کەسەکەدا دەچێنرێت و وایەرەکانی بە دڵەوە دەبەسترێتەوە. چاندنی ئامێری دیفیبریلەیتەرە ئاساییەکان پێویستی بە نەشتەرگەرییەکی بچووک هەیە.

2) ICD ژێر پێست (S-ICD): ئەم ئامێرە یەکێکی ترە لە بژاردەکان کە لە ژێر پێست لە تەنیشت سنگ و بن باڵ دەچێنرێت. پاشان بە ئەلکترۆدێکەوە دەبەسترێتەوە کە بە درێژایی ئێسکەکانی سنگدا دەڕوات. S-ICD گەورەترە لە ئامێرە ئاساییەکانی دیفیبریلەتەر بەڵام بە دڵتەوە نالکێت.

ICD  سوودی چییە و کەی پێویستە بەکارهێنانی؟

ICD  بەردەوام چاودێری ڕیتمەکانی دڵی نائاسایی دەکات و هەوڵدەدات دەستبەجێ ڕاستیان بکاتەوە. ئەم ئامێرە یارمەتیدەر دەبێت کاتێک دڵی کەسێک بە باشی کارناکات (ڕاگرتنی دڵ)، تەنانەت کاتێک دەستت نەگەیشتە نەخۆشخانە.

ئەگەر نیشانە یان نیشانەکانی لێدانی دڵی نائاسایی هەبوو، کە پێی دەوترێت تاکیکاردیای ژێرپەنجەیی بەردەوام، لەوانەیە پزیشکەکەت پێشنیاری ICD بکات. هەروەها ئەگەر پێشینەی وەستانی دڵت هەبوو، ڕەنگە پێشنیار بکرێت ئەم ئامێرە بەکاربهێنیت. هۆکارەکانی تر کە پزیشک پێشنیاری بەکارهێنانی شۆکی کارەبایی چێنراوی دڵ دەکات بریتین لە:

حاڵەتە بۆماوەییەکانی دڵ کە دەبنە هۆی زیادبوونی مەترسیدار لە ڕیتمەکانی دڵدا، وەک هەندێک جۆری نەخۆشی QT درێژ.

پێشینەیەکی نەخۆشی تاجی خوێنبەرەکان و جەڵتەی دڵ کە دڵتی لاواز کردووە.

گەورەبوونی ماسولکەی دڵ.

حاڵەتە دەگمەنەکانی تر کە ڕەنگە کاریگەری لەسەر لێدانی دڵی کەسێک هەبێت.

لەوانەیە پزیشک پێشنیاری S-ICD بکات ئەگەر کەسێک کەموکوڕییەکی پێکهاتەیی لە دڵیدا هەبێت کە ڕێگری دەکات لە بەستنەوەی وایەرەکە بە دڵەوە لە ڕێگەی بۆرییەکانی خوێنەوە، یان ئەگەر کەسەکە ڕەتیکردەوە ئامێری دیفیبریلەتەری ئاسایی بەکاربهێنێت.

هەروەها لە بلۆگی کلینیکی ناڕێکی لێدانی دڵی توانیر بخوێنەرەوە:

پاتری دڵ چییە و چۆن کاردەکات؟

جەڵتەی دڵ: هەموو ئەو شتانەی کە پێویستە لەسەر جەڵتەی دڵ بزانیت

ناڕێکی لێدانی دڵ چییە و چۆن چارەسەر دەکرێت؟

مەترسییەکانی بەکارهێنانی ICD چین؟

دانانی ICD ڕێکارێکی زۆر کەم مەترسییە. بەڵام لە حاڵەتە زۆر دەگمەنەکاندا، لەوانەیە ببێتە هۆی ئاڵۆزییەکان. مەترسییە ئەگەرییەکانی چاندنی ICD بریتین لە:

• هەوکردن لە شوێنی چاندن
• ئاوسان، خوێنبەربوون یان کێشان
• تێکچوونی خوێنبەرەکان بەهۆی ئەلکترۆدەکانی ICD
• خوێنبەربوون لە دەوری دڵت، ئەمەش مەترسی گەورەی لێدەکەوێتەوە.
• دزەکردنی خوێن لە دەروازەی دڵەوە کە ئەلکترۆدی ICD لێیە (لەکارکەوتنی دڵ)
• سەریەککەوتنی سییەکان (نۆمۆتۆراکس)

پسپۆڕانی شارەزا لە کلینیکی ناڕێکی لێدانی دڵی توانیر، بە بەکارهێنانی نوێترین ئیمکانات و ئەزموونی چەندین ساڵە، ڕێگری لە مەترسییە ئەگەرییەکانی چاندنی ICD دەکەن و ئارامی و تەندروستی بە ئێوە و ئازیزانتان دەبەخشن.

چ هەنگاوێکی سەرەتایی پێویستە بنرێت بۆ بەکارهێنانی ICD؟

پێش ئەوەی ICD وەربگریت، پزیشکەکەت فەرمانی هەندێک پشکنین دەدات، کە لەوانەیە بریتی بن لە:

1) ئەلکترۆکاردیۆگرافی یان (ECG یا EKG): ئەلکترۆکاردیۆگرام پشکنینێکی خێرا و بێ ئازارە کە ئەو سیگناڵە کارەباییانەی دەپێوێت کە وا لە دڵت دەکەن لێبدات. ئەلکترۆدەکان بە سنگتەوە دەلکێنرێن و هەندێکجاریش قۆڵ و قاچەکانت. ئەم ئەلکترۆدانە بە وایەر بە کۆمپیوتەرێکەوە دەبەسترێنەوە، کە ئەنجامی پشکنینەکان پیشان دەدات. ئەلکترۆکاردیۆگرام دەتوانێت لێدانی دڵت زۆر بە باشی دیاری بکات.

2) ئیکۆکاردیۆگرافی: ئەم تاقیکردنەوە ناداگیرکەرە شەپۆلی دەنگی بەکاردەهێنێت بۆ بەرهەمهێنانی وێنەی دڵ لە کرداردا. ئیکۆکاردیۆگرافی دەتوانێت قەبارە و پێکهاتەی دڵ و هەروەها شێوازی جوڵەی خوێن لە دڵدا پیشانی پزیشک بدات.

3) چاودێریکردنی هۆڵتەر: مۆنیتەری Holter ئامێرێکی بچووکە و بەدواداچوون بۆ لێدانی دڵت دەکات. ئەم ئامێرە دەتوانێت ڕیتمە نائاساییەکانی دڵ دەستنیشان بکات کە بە ECG تۆمار نەکراون. لەوانەیە پزیشکەکەت بیەوێت بۆ ماوەی 1 بۆ 2 ڕۆژ مۆنیتەری هۆڵتەر بەکاربهێنیت. وایەری ئەلکترۆد لەسەر سنگی کەسەکە دادەنرێت، کە دەگوازرێتەوە بۆ ئامێری تۆمارکردن. ئەم ئامێرە دەتوانرێت لە گیرفانی کەسێکدا ببەسترێت، لەسەر پشتێن یان شان، کەسێکیش دەتوانێت لەگەڵ خۆیدا هەڵیبگرێت.

تێبینی: لە کاتی بەکارهێنانی مۆنیتەردا پێویستە چالاکییەکانت و نیشانەکانت بە درێژایی ڕۆژ لە دەفتەرێکدا تۆمار بکەیت. پزیشکەکەت تۆمارەکان بەراورد دەکات لەگەڵ تۆمارە کارەباییەکان و هەوڵدەدات هۆکاری نیشانەکانت دیاری بکات.

4) بەکارهێنانی تۆمارکەری ڕووداوەکان: ئەگەر دڵی کەسێک لە کاتی بەکارهێنانی مۆنیتەری هۆڵتەردا هیچ ڕیتمێکی ناڕێکی نەبوو، لەوانەیە پزیشکەکەت پێشنیاری بەکارهێنانی ئامێری تۆمارکردنی ڕووداوەکان بکات. تۆمارکەری ڕووداوەکان چەندین جۆری جیاوازی هەیە. تۆمارکەری ڕووداوەکان هاوشێوەی مۆنیتەری هۆڵتەرە و بەگشتی پێویستە دوگمەیەک دابگریت کاتێک هەست بە نیشانەکان دەکەیت. ئەم ئامێرە دەتوانرێت بۆ ماوەیەکی درێژتر بەکاربهێنرێت.

5) توێژینەوەی ئەلکترۆفیزیۆلۆژی (توێژینەوەی EP): پزیشک وایەرێکی نەرم و نیان (کاتێتەر) لە ڕێگەی بۆرییەکی خوێنەوە ڕێنمایی دەکات بۆ دڵت. زۆرجار زیاتر لە یەک کاتێتەر بەکاردەهێنرێت. هەستەوەرەکانی سەر نوکی هەر کاتێتەرێک سیگناڵ دەنێرن و تڕواندنی کارەبای دڵت تۆمار دەکەن. پزیشکەکەت ئەم زانیاریانە بەکاردەهێنێت بۆ دەستنیشانکردنی ئەو شوێنەی کە دەبێتە هۆی لێدانی دڵت بە شێوەیەکی نائاسایی.

ئامۆژگاری بۆ بەکارهێنانی ICD

ئامێرەکانی ICD پایەی سەرەکی چارەسەرن بۆ ئەو کەسانەی کە لە وەستانی دڵ ڕزگاریان بووە. هەروەها بەکارهێنانی ئەم ئامێرە پێشنیار دەکرێت بۆ ئەو کەسانەی کە مەترسی وەستانی دڵیان زۆرە. ICD مەترسی مردنی لەناکاو بەهۆی وەستانی دڵەوە بە شێوەیەکی بەرچاو کەمدەکاتەوە و کاریگەرییەکەی زیاترە لە دەرمان.

هەرچەندە ڕەنگە تەزووی کارەبایی ئامێرەکە کەمێک ناڕەحەت بێت، بەڵام نیشانەیە بۆ ئەوەی کە ICD بە شێوەیەکی کاریگەر کێشەی ڕیتمەکانی دڵت چارەسەر دەکات و لە مردنی لەناکاو دەتپارێزێت. هەروەها گرنگە ڕاوێژ لەگەڵ پزیشکەکەت بکەیت سەبارەت بە چۆنیەتی باشتر چاودێریکردنی ICD ـیەکەت.

پاتری لیتیۆم لە ICD ـەکەتدا دەتوانێت 10 ساڵ یان زیاتر بخایەنێت. پاتری لە کاتی پشکنینە ئاساییەکانتدا پشکنین دەکرێت، کە پێویستە شەش مانگ جارێک ئەنجام بدرێت. کاتێک پاترییەکە تەواو دەبێت، مۆلیدەکە بە ئامێرێکی نوێ دەگۆڕدرێت لە کاتی ڕێکارێکی بچووکی نەخۆشخانەی دەرەوە.

سەرچاوە:

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures