علائم ئ نشانه های سکته قلبی در صورتیکه به سرعت شناسایی شوند می توانند تا حد زیادی عوارض ناشی از این عارضه رو کاهش دهند. عموما سرگیجه، تپش بالای قلب یا کند شدن ضربان قلب، احساس درد در قفسه سینه و بازو ها و گردن، درد در فک پایین و گوش ها از علائم سکته قلبی هستند.
اصولاً سکته قلبی می‌تواند منجر به ایست قلبی شود؛ اما الزامی در مورد بروز این حالت وجود ندارد. سکته قلبی با ایجاد تنگ شدگی در رگ‌های قلب به وجود آمده و مانع از پمپاژ صحیح خون به قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. در نتیجه، ایست قلبی رخ داده و می‌تواند کاهش هوشیاری و یا حتی مرگ مغزی را در پی داشته باشد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی سکته قلبی و اثرات آن بر سلامت قلب بپردازیم. خواهیم دید که برای تشخیص قطعی و درمان سکته قلبی چه باید کرد.
عارضه سکته قلبی چیست و چگونه رخ می‌دهد؟
اختلال سکته قلبی از وجود بیماری در عروق کرونر قلب ناشی می‌شود. درواقع، وقتی رگ‌های قلب دچار تنگی می‌شوند می‌توانند منجر ایجاد سکته گردند. تنگ شدن عروق قلبی ممکن است تا مدت‌ها مخفی مانده و حتی خود شخص هیچ نشانه‌ای از تنگ شدگی عروق قلبی نبیند. شدت تنگی عروق می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و علائم خاصی را ایجاد نماید.
حال سؤال این است که در چه صورتی رگ‌های کرونر قلب دچار گرفتگی می‌شوند؟ رسوب چربی در رگ‌های قلب و تجمع آن در بین لایه داخلی و لایه میانی دیواره عروق کرونر رخ می‌دهد. گرفتگی ناشی از پلاک چربی می‌تواند به اندازه 20 تا 30 درصد باشد و یا حتی به مقادیر بالاتری نیز برسد.
وقتی چربی در لایه‌های داخلی و میانی رگ تجمع یافته و پلاک ایجاد گردد، لایه‌ای تحت عنوان آندوتلیوم آن‌ها را می‌پوشاند. وجود این پوشش نازک باعث می‌شود تا هیچ‌گونه لخته‌ای در رگ‌های قلبی ایجاد نگردد.
اما بروز هرگونه پارگی در لایه نازک پوشاننده چربی‌ها (لایه آندوتلیوم) منجر به تحریک سیستم انعقادی خواهد شد. به این ترتیب، لخته‌ای در محل پارگی به وجود می‌آید که عملاً مسیر رگ را به‌طور کامل خواهد بست. گاهی این انسداد بر اثر رسوب کلسیم ایجاد می شود که با بررسی کلسیم اسکور به راحتی می توان از اتفاق افتادن این ضایعه جلوگیری کرد.
انسداد کامل عروق کرونر از انتقال خون به برخی قسمت‌های قلب جلوگیری به عمل می‌آورد. در اثر ناگهانی بودن این فرایند و عدم خون‌رسانی صحیح، قسمت‌هایی از قلب که با آن رگ در ارتباط هستند، دچار مرگ سلول‌های عضله قلب خواهند شد. کلیه این حالت‌ها و شرایط را اختلال سکته قلبی می‌گویند.
اختلال سکته قلبی چه علائمی دارد؟
سکته قلبی عبارت است از گرفتگی عروق کرونر و نرسیدن خون به همه قسمت‌های قلب. این مسئله می‌تواند فشار زیادی به قلب وارد کرده و در نتیجه درد شدیدی به همراه داشته باشد. درد ناشی از سکته قلبی در نواحی مختلف بالا تنه از قفسه سینه تا گوش‌ها ممکن است پخش شود.
برخی از مهم‌ترین نشانه‌هایی که در اثر سکته به وجود می‌آیند عبارت‌اند از:
● احساس درد در وسط قفسه سینه و نواحی مجاور آن
● احساس درد در نواحی بالای شکم
● بروز درد در بازوها
● پخش درد در ناحیه گردن
● احساس درد در فک پایین
● احساس در گوش‌ها و نواحی اطراف آن‌ها
اصلی‌ترین درد در اثر سکته قلبی، احساس درد در ناحیه قفسه سینه است. به‌طوری که بروز درد در این ناحیه و طولانی شدن آن با احتمال بالا می‌تواند به بروز سکته قلبی مربوط شود. پخش درد در همه قسمت‌های قفسه سینه می‌تواند تأییدی بر این ادعا باشد.
سکته قلبی چگونه منجر به ایست قلبی می‌شود؟
به‌طور کلی، عارضه‌ای نظیر ایست قلبی به هر دلیلی می‌تواند در فرد به وجود آید. برای مثال، ایست قلبی یکی از نتایج حاصل از سکته قلبی است. ایست قلبی عبارت است از عدم توانایی قلب در پمپاژ خون.
این حالت زمانی رخ می‌دهد که قلب شخص قدرت فعالیت‌های الکتریکی خود را ازدست‌داده و در نتیجه توانایی ایجاد پالس الکتریکی را ندارد.
در اثر از دست دادن فعالیت الکتریکی، قدرت مکانیکی قلب نیز ازدست‌رفته و درنهایت قلب توانایی خود برای پمپ کردن خون به همه قسمت‌های بدن را از دست خواهد داد. در اثر وقوع ایست قلبی و عدم رسیدن خون به مغز، فرد هوشیاری خود را ازدست‌داده و در صورت طولانی شدن این حالت، درنهایت با مرگ مغزی روبرو خواهد شد.
اما لازم است بدانید که هر ایست قلبی به معنای بروز سکته قلبی نیست و هر سکته قلبی الزاماً با ایست قلبی همراه نخواهد بود.
سکته قلبی با آنژین صدری چه تفاوتی دارد؟
سکته قلبی و آنژین صدری دو نارسایی درزمینهٔ بیماری‌های قلبی به‌حساب می‌آیند. با این حال، تفاوت‌های خاصی دارند که آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌سازد.
آنژین صدری به حالتی اطلاق می‌شود که رگ‌ها به‌طور کامل بسته نشده‌اند؛ اما خون نمی‌تواند به‌طور کامل پمپاژ شود. در نتیجه فرد در هنگام انجام فعالیت‌های سنگین، بالا رفتن از پله، دویدن و مانند آن‌ها دچار احساس درد شدید در قفسه سینه خواهد شد. حال اگر فرد به اندازه کافی استراحت کند، جریان خون دوباره برقرارشده و درد کاملاً رفع می‌گردد.
این در حالی است که در سکته قلبی، رگ‌های قلبی کاملاً بسته‌شده و امکان عبور خون از آن‌ها وجود ندارد. در نتیجه درد برای مدت زمان بیشتری ادامه پیدا می‌کند. معمولاً در هنگام بروز سکته قلبی شخص با درد شدیدی در قفسه سینه روبرو می‌شود که حتی با بیش از یک قرص زیر زبانی نیز نمی‌توان آن را کاهش داد. این حالت بسیار خطرناکی است که گاه ممکن است تا بیش از 15 دقیقه ادامه پیدا کند.
در هنگام بروز سکته قلبی چه باید کرد؟
سکته قلبی به‌واسطه گرفتگی در رگ‌های قلب اتفاق می‌افتد. بنابراین، اگر رگی که منجر به سکته قلبی شده است در ساعات اولیه پس از سکته قلبی و یا حتی خیلی زودتر باز شود، یا سکته قلبی اتفاق نمی‌افتد و یا شدت آن بسیار خفیف خواهد بود.
سکته قلبی یک حالت آزار دهنده همراه با درد شدید است که باید خیلی سریع تحت درمان قرار گیرد. در این شرایط حتی استفاده از یک یا چند عدد از قرص‌های معمول (معروف به قرص زیر زبانی) نتیجه‌ای در پی نداشته و فرد باید به بیمارستان منتقل شود.
دردهای طولانی مدت در ناحیه قفسه سینه اگر با علائم مهم دیگر مانند موارد زیر همراه گردد، با احتمال خیلی بالا از سکته قلبی ناشی می‌شود.
● تعریق شدید
● احساس تنگی نفس
● احساس سرگیجه
● احساس ناراحتی
احساس درد در ناحیه قفسه سینه می‌تواند با هر یک از این علائم همراه شود. در چنین شرایطی بهتر است ابتدا فرد در حالت استراحت قرار گیرد. سپس فرد بیمار یا اطرافیان او باید در اسرع وقت با اورژانس تماس حاصل نمایند.
معمولاً اورژانس پس از رسیدن به محل و انجام معاینات اولیه، یک نوار قلب از بیمار تهیه می‌کنند. این نوار قلب از طریق راه‌های ارتباطی اینترنتی در اختیار یک پزشک متخصص قلب و عروق مجاز قرار می‌گیرد.
در صورتی که پزشک متخصص وقوع عارضه سکته قلبی را تشخیص دهد، لازم است شخص را در اسرع وقت به بیمارستان انتقال دهند. درواقع، بهترین کار در این شرایط تماس با اورژانس و انتقال بیمار به بیمارستان است.
بااینکه اطرافیان بیمار نیز می‌توانند او را به بیمارستان منتقل نمایند، اما اولویت با آمبولانس‌های مجهز اورژانس است. معمولاً به‌محض انتقال بیمار به بیمارستان باید شرایط برای باز کردن رگ‌های قلب فراهم گردد.
سکته قلبی چه عوارضی در بر دارد؟
سکته قلبی به دلیل تغییراتی که ممکن است در ساختار قلب به وجود آورد، می‌تواند عوارض جدی برای سلامت فرد در پی داشته باشد. دو عارضه خیلی مهم ناشی از سکته‌های قلبی عبارت‌اند از عوارض مکانیکی و عوارض الکتریکی. در ادامه به توضیح هر یک از این عوارض می‌پردازیم.
عوارض سکته قلبی؛ عوارض مکانیکی
بروز سکته قلبی باعث می‌شود تا بخشی از سلول‌های قلب از بین بروند و در نتیجه قدرت انقباضی قلب کاهش می‌یابد. به‌طور کلی، وقتی فرد دچار سکته قلبی می‌شود، جداره قلب او نازک می‌شود و درنهایت منجر به ایجاد برآمدگی در قلب خواهد شد. این حالت اصطلاحاً آنوریسم قلبی نامیده می‌شود.
آنوریسم عبارت است از ایجاد یک برآمدگی به‌صورت کیسه‌ای شکل به سمت بیرون قلب که هیچ‌گونه انقباضی نداشته و شکل قلب را تغییر می‌دهد. در صورتی که سکته قلبی به‌صورت خیلی شدید و وسیع رخ دهد، می‌تواند بزرگ شدن قلب و در نتیجه نارسایی‌های قلبی را در پی داشته باشد.
اصطلاحی در مورد تپش قلب و خون‌رسانی به بدن وجود دارد که کسر جهشی نامیده می‌شود. کسر جهشی حجمی از خون را مشخص می‌کند که در هر بار انقباض، از قلب به بیرون خارج می‌گردد.
به‌طور طبیعی، یک قلب سالم در هر انقباض باید بتواند حدود 55 تا 70 درصد از خون موجود در بطن را به سمت بیرون پمپاژ کند. حال اگر حجم خون پمپاژ شده به بیرون یا همان کسر جهشی کاهش یابد، می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک اختلال باشد.
در افرادی که به عارضه سکته قلبی دچار می‌شوند، مقدار کسر جهشی کاهش پیدا می‌کند. در این‌گونه افراد معمولاً مقدار خون پمپ شده به بیرون از قلب به زیر 40 درصد می‌رسد و از این رو می‌تواند نارسایی‌های قلبی شدیدی ایجاد نماید.
عوارض سکته قلبی؛ عوارض الکتریکی
یکی دیگر از عوارض ناشی از سکته قلبی، عوارض الکتریکی آن است. قسمتی از قلب که در اثر سکته سلامت خود را ازدست‌داده است، دچار مشکلات عضلانی می‌شود. درواقع، عضله قلب در ناحیه تحت تأثیر سکته قلبی و نواحی اطراف آن دچار مرگ سلول‌ها می‌شود.
از سوی دیگر در مرز این ناحیه با نواحی سالم قلب، یک ناحیه بینابینی شکل می‌گیرد. نسج ناحیه بینابینی ترکیبی از سلول‌های عضلانی مرده و زنده را شامل می‌شود.
برای انتقال پالس‌های الکتریکی لازم است تمامی سلول‌ها سالم باشند. مخلوط سلول‌های سالم و مرده قلب، منجر به ایجاد مسیرهای غیرطبیعی در ایجاد جریان‌های الکتریکی در قلب می‌گردد. به این ترتیب، امکان بروز انواع آریتمی‌های قلبی در اثر سکته قلبی امکان‌پذیر خواهد بود.
در هر حال، بروز هر نوع آریتمی می‌تواند به‌سلامت قلب آسیب برساند. حتی برخی از آریتمی‌ها ممکن است بسیار خطرناک بوده و منجر به ایست قلبی گردند.
آریتمی‌های ناشی از سکته قلبی در چه صورتی بروز می‌کنند؟
پیش از این گفتیم که سکته قلبی می‌تواند شکل گیری آریتمی‌های قلبی را به همراه داشته باشد. آریتمی ها در دو مرحله ممکن است به وجود آیند که عبارت‌اند از:
● آریتمی‌هایی مرحله حاد سکته قلبی
● آریتمی‌های تاخیری
دسته اول آریتمی‌هایی هستند که حتی می‌توانند منجر به ایست قلبی شوند. این دسته از آریتمی‌ها در بازه زمانی 48 ساعت بعد از سکته قلبی بروز می‌کنند. اما بروز آریتمی‌های تاخیری ممکن است تا چندین سال بعد از وقوع سکته قلبی در شخص تاخیر داشته باشد. یعنی این امکان وجود دارد که چند سال پس از سکته قلبی، نسج مرده شروع به ایجاد اختلال کرده و منجر به بروز آریتمی شود.
بنابراین، توصیه می‌شود که بیماران با سابقه عارضه سکته قلبی همواره زیر نظر پزشک متخصص بوده و تحت معاینات دوره ای قرار گیرد. معمولاً پزشک متخصص قلب و عروق برای این‌گونه افراد برنامه های چکاپ 6 ماهه تا یک ساله تنظیم می‌کند.
در حین این معاینات، ممکن است کسر جهشی فرد تا 35 درصد برسد که نسبت به حالت طبیعی بسیار پایین تر است. در چنین شرایطی معمولاً پزشک متخصص، کاشت دفیبریلاتور را تجویز خواهد کرد که تحت عنوان پیشگیری اولیه شناخته می‌شود.
البته برای افرادی که در 48 ساعت اولیه بعد از سکته قلبی به آریتمی قلبی مبتلا می‌شوند (آریتمی مرحله حاد سکته قلبی) احتمال تکرار آریتمی وجود دارد. بنابراین، برای این افراد نیز لازم است دفیبریلاتور کاشته شود.
چگونه می توان از سکته قلبی پیشگیری نمود؟
در بحث بیماری‌های قلبی یا هر بیماری دیگری، همواره پیشگیری بهتر از درمان است. از این رو، حال این سؤال پیش می‌آید که چگونه می توان از بروز اختلال سکته قلبی پیشگیری نمود. اولین و اصلی‌ترین راه در پیشگیری از بیماری سکته قلبی، پیشگیری از بیماری عروق کرونر قلب است.
به‌طور کلی، تا زمانی که فرد بیماری عروق کرونر نداشته باشد، احتمال بروز سکته قلبی تقریبا صفر خواهد بود. از این رو، به نظر می‌رسد که اگر از بروز بیماری عروق کرونر جلوگیری کنیم، گام موثری در جهت پیشگیری از بیماری سکته قلبی برداشته ایم.
رعایت برخی از نکات در کاهش احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر بسیار تاثیرگذار است که از جمله آن‌ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
● کنترل فشار خون
● کنترل چربی خون
● عدم استعمال سیگار
● رعایت رژیم غذایی مناسب
● کاهش استرس و تنش های عصبی
● انجام ورزش های سالم و استاندارد؛ برنامه ورزشی استاندارد شامل سه روز در هفته و به مدت 40 تا 45 دقیقه در هر روز می‌شود. به‌طوری که فرد در طول یک هفته بین 120 تا 140 دقیقه ورزش و تحرک بدنی داشته باشد.
البته ممکن است شرایطی نیز به وجود آید که شخص به بیماری عروق کرونر مبتلا شود. در چنین شرایطی بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا بیماری خیلی زود درمان یا کنترل گردد.
درمآن‌های دارویی و غیردارویی که امروزه در سراسر دنیا به کار گرفته می‌شوند توانسته اند سکته‌های قلبی را تا حد زیادی مهار کنند. به‌طوری که این درمآن‌ها به خوبی از شیوع سکته‌های قلبی پیشگیری نموده اند.
برای مثال، ممکن است شخصی در اثر تنگی عروق کرونر، ناچار به مصرف قرص‌های کنترل چربی باشد. در نتیجه سطح چربی ناسالم خون کمتر شده و از افزایش شدت تنگی رگ‌ها و عوارض ناشی از آن جلوگیری به عمل می‌آورد. همچنین، گاهی لازم است افراد از داروهای ضد انعقاد خون نظیر آسپرین استفاده کنند تا از ایجاد لخته و سکته قلبی پیشگیری گردد.
نتیجه گیری
علت عمده عارضه سکته قلبی به بیماری‌های عروقی قلب مرتبط است. بنابراین، همواره باید به خاطر داشته باشیم که افراد با سابقه سکته قلبی از دو نظر باید تحت نظر قرار گیرند.
اول اینکه این افراد در اثر وجود بیماری عروق کرونر به سکته قلبی دچار شده اند و نکته دوم این است که این افراد در معرض خطر آریتمی‌های ناشی از مرحله حاد یا آریتمی‌های تاخیری قرار دارند. به این ترتیب، لازم است فرد همواره تحت نظر پزشک متخصص قرار گیرد و دوره های منظم چکاپ های لازم را انجام دهد.
کلینیک آریتمی توانیر ؛ درمان عوارض سکته قلبی تحت نظر بهترین پزشکان متخصص قلب و عروق تهران
درمان بیماری‌های قلبی و عروقی تحت نظر پزشکان متخصص ماهر و مجرب باعث می‌شود تا بیمار درکوتاه ترین زمان ممکن، موثرترین درمان را دریافت نماید.
دکتر محمود افتخار زاده و دکتر مهرداد میرمعصومی دو تن از بهترین پزشکان متخصص درزمینهٔ قلب و عروق و آریتمی هستند. ایشان در کلینیک آریتمی توانیر واقع در خیابان عباسپور تهران، در حال فعالیت هستند.
تجربه بالای دکتر افتخار زاده درزمینهٔ درمان آریتمی‌های قلبی باعث شده تا بیماران زیادی تحت نظر ایشان به درمان مشکلات قلب و عروق خود بپردازند. جهت اطلاع از نحوه مراجعه به کلینیک آریتمی توانیر می توانید به قسمت تماس با ما در همین وبسایت مراجعه نمایید.
