باطری قلب چیست؟

اگر شما هم نام باطری قلب به گوشتان خورده باشد، احتمالا این سوال برایتان پیش آمده که این وسیله دقیقا چیست و چه کاری انجام می‌دهد. برای شفاف سازی این موضوع، پیش از هر چیزی لازم است بدانید که در حالت طبیعی قلب انسان چیزی حدود 60 الی 100 بار در هر دقیقه ضربان دارد که به کمک گره‌ای سینوسی دهلیزی در داخل قلب به وجود می‌آید. حالا تصور کنید که به هر دلیلی این گره نتواند به درستی کار خودش را انجام بدهد و در انجام این پروسه اختلالی ایجاد شود.

در چنین شرایطی ضربان قلب فرد دچار کاهش قابل توجهی می‌شود که حتما باید به آن رسیدگی شود؛ در غیر این صورت عواقب جبران ناپذیری در پی خواهد داشت. پزشکان برای مدیریت این وضعیت و جلوگیری از ایجاد مشکلات جدی، از دستگاهی به نام باطری قلب (heart battery) کمک می‌گیرند. در این مقاله قصد داریم با این دستگاه آشنا شده و عملکرد آن را مورد بررسی قرار دهیم.

آیا می‌دانید باطری قلب چیست؟

در علم پزشکی، باطری قلبی که به اسم‌های پیس میکر یا ضربان ساز نیز شناخته می‌شود یک دستگاه تولید ایمپالس الکتریکی است که به دلیل ویژگی‌هایی که دارد می‌تواند در کنترل کردن ضربان قلب بسیار کمک کننده و مفید باشد. جهت درک بهتر این موضوع، پیش از هر چیزی لازم است بدانید که ضربان نامنظم قلب را آریتمی (arrhythmia) می‌نامند؛ در طول آریتمی قلبی، قلب فرد ممکن است خیلی آرام، خیلی سریع یا به صورت یک ریتم نامشخصی ضربان داشته باشد.

توجه داشته باشید که نام دیگر این وسیله پیس میکر قلبی(pacemaker) است و می‌تواند در کنترل و منظم کردن ضربان قلب نقش مهمی را ایفا کند متخصص قلب این دستگاه را داخل بدن فردی که از مشکل آریتمی رنج می‌برد، قرار می‌دهد. باطری قلب با ارسال پالس‌های الکتریکی سبب تحریک قلب می‌شود و در نهایت ضربان آن به حالت طبیعی خودش برمی‌گردد.

باطری قلب از چه اجزایی تشکیل شده است؟

همانطور که در بخش بالا اشاره کردیم، پیس میکر قلبی را داخل بدن قرار می‌دهند؛ در رابطه با اجزای سازنده این دستگاه لازم است بدانید که باطری‌های قلبی و مدرنی که به تازگی ساخته شده‌اند، از دو بخش لید (هدایت کننده‌ها) و مولد پالس تشکیل می‌شوند.

مولد پالس بخشی از باطری قلب است که دربردارنده لوازم الکترونیکی و باطری می‌شود که در نهایت منجر به کنترل ضربان قلب خواهند شد. بخش دوم پیس میکر که لید نام دارد، شامل سیم‌های کوچکی است که با فرستادن سیگنال‌های الکتریکی به داخل قلب، سبب تحریک گره‌های ضربان ساز قلب و در نتیجه منظم سازی ضربان قلب می‌شوند.

استفاده از باطری قلب به چه افرادی توصیه می‌شود؟

در نظر داشته باشید که ضربان قلب برای یک فرد سالم و معمولی باید بین 60 تا 100 بار در هر دقیقه باشد. در صورتی که این تعداد کم‌تر یا بیشتر شود و یا فاصله بین ضربان‌ها نامنظم باشد یعنی مشکلی در این پروسه وجود دارد.

برای درک بهتر این موضوع؛ در نظر داشته باشید که اگر قلب فرد از میزان طبیعی، ضربان کمتری داشته باشد و به کندی بزند، اصطلاحا به این وضعیت برادی‌کاردی می‌گویند. اما اگر قلب در مقایسه با حالت طبیعی خودش تندتر بزند، به آن تاکی کاردی می‌گویند. علاوه بر موارد گفته شده، افرادی که به باطری قلب نیاز دارند شامل موارد زیر می‌شوند:

• افرادی که برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی که نوع دیگری از آریتمی است، تحت نظر باشند.
• کسانی که در ابتدای تولد به صورت ارثی با بیماری قلبی به دنیا آمده‌اند.
• برخی از بیمارانی که عمل جراحی قلب باز را تجربه کرده‌اند.
• افراد مبتلا به بیماری‌هایی که طی آن‌ها عملکرد گره سیسنوسی جهت تنظیم ضربان قلب دچار اخلال شده باشد.
• افرادی که با کاهش ضربان قلب، غش می‌کنند و از علائم این بیماری رنج می‌برند.
• بیمارانی که برای درمان برخی بیماری‌های قلبی مجبورند از داروهایی مانند بتا بلاکرها استفاده کنند زیرا این داروها این قابلیت را دارند که ضربان قلب را کند کنند.
• افرادی که در شکل و فرم عضله قلبی خود دارای مشکلاتی هستند که به جهت آن سیگنال‌های الکتریکی به کندی از بین عضله قلب حرکت کنند.

این نکته را در نظر داشته بایشد که حتی در صورت مشاهده عوامل گفته شده در این بخش هم شما باید طبق دستور مستقیم پزشک متخصص قلب و عروق و آریتمی خود، به استفاده از باطری قلب اقدام نمایید. برای این کار قطعا پزشک در گام اول تمامی عوامل مورد نیاز را در بدن شما و عملکرد قلب مورد بررسی قرار می‌دهد.

همچنین در وبلاگ کلینیک آریتمی توانیر بخوانید:

• سنکوپ چیست و راه‌های تشخیص آن چیست؟
• آریتمی قلبی چیست و چگونه درمان می شود؟
• آشنایی با انواع آریتمی دهلیزی

آشنایی با چگونگی مراحل کاشت باطری قلب در بدن

پزشکان برای این که بتوانند این دستگاه را در بدن بیمار قرار بدهند، باید از عمل جراحی کمک بگیرند. در نظر داشته باشید که این عمل در بیمارستان و مراکز مخصوص باید صورت بگیرد. در ابتدای عمل و قبل از هر گونه اقدامی از راه وریدی داروی آرامبخشی به بدن فرد تزریق می‌کند که به سبب آن بیمار دچار خواب آلودگی یا سدیشن می‌شود. همچنین پزشکان برای پیشگیری از هر نوع دردی و راحتی هر چه بیشتر بیمار، محلی که قرار است باطری قلب در آن نصب شود را نیز بی حس می‌کنند.

• در گام بعدی باید مشخص شود که محل کاشت پیس میکر قلب سمت چپ است یا سمت راست.
• بعد از مشخص شدن جهت قرارگیری باطری قلب، پزشک متخصص از طریق سیاهرگ موجود در نزدیکی شانه سیم‌های باطری قلب را به محل مورد نظر درون قلب می فرستد. در نظر داشته باشید که این مرحله با مشاهده اشعه ایکس روی مانیتور مخصوص صورت می‌گیرد و به آن هدایت فلوروسکوپی می‌گویند.
• در گام بعدی، بعد از اینکه پزشک از محل قرارگیری سیم‌ها در محل مناسب اطمینان حاصل کرد، روی سطح پوست سینه برش کوچکی را ایجاد می‌کند.
• سپس محفظه باطری قلب را درون بدن قرار داده و آن سر سیم‌هایی که داخل قلب قرار گرفته‌اند را به سر محفظه باطری متصل می‌کند.
• در مرحله نهایی، پزشک متخصص عملکرد باطری قلب را تست کرده و بعد از اطمینان از درستی آن، محل برش را بخیه می‌زند و عمل به پایان می‌رسد.

نحوه کار باطری قلب در بدن فرد به چه صورت است؟

برای درک بهتر عملکرد باطری قلب لازم است بدانید که در صورتی که وجود ضربان نامنظم داخل قلب توسط پیس میکر تشخیص داده شود، شروع به تولید جریان الکتریکی کرده و آن را از طریق سیم‌هایی که داخل قلب قرار گرفته‌اند، به سمت این عضله حیاتی ارسال می‌کند. پس از ارسال سیگنال‌های الکتریکی، قلب تحریک شده و در اثر این عمل، ضربان استاندارد و معمول در قلب به جریان می‌افتد.

چرا کاشت باطری قلب توسط پزشک ماهر از اهمیت بالایی برخوردار است؟

از آنجایی که قلب مهم‌ترین عضو بدن محسوب می‌شود و نقش مهمی را در اینکه فرد بتواند بدون مشکل به زندگی و کارهای روزمره خود ادامه بدهد،ایفا می‌کند؛ توصیه ما به شما عزیزان این است که برای انجام این عمل و کار گذاشتن باطری قلب در بدن حتما به مراکز معتبر و پزشکان متخصصی مراجعه نمایید که سابقه و تخصص کافی در این زمینه را در اختیار دارند.

کلینیک آریتمی قلب توانیر، یکی از مراکز معتبر و تخصصی‌ در خیابان عباسپور تهران که در این زمینه می‌تواند به شما عزیزان کمک کند. در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر درباره عمل و شرایط کاشت باطری قلب یا پیس میکر می‌توانید با یکی از شماره تلفن‌های  بخش تماس با ما، تماس گرفته و از راهنمایی‌های لازم بهره‌مند شوید.