آریتمی قلبی و وراثت: انواع آریتمی قلبی ارثی و درمان مؤثر

شاید راجب ارتباط وراثت با آریتمی قلبی و نیز برخی دیگر از بیماری های قلبی عروقی در افراد شنیده باشید؛ اما آیا می دانستید که کدامیک از انواع آریتمی ها، می توانند در خانواده ها به ارث برسند؟ و نیز نحوه درمان و مواجهه با این بیماری‌ها به چه صورت است؟ با ما همراه باشید تا قدمی مهم در جهت سلامت قلب خود و عزیزانتان بردارید.

درست مثل رنگ چشم یا قد، ژن های مرتبط با ضربان قلب نیز می توانند از والدین به فرزندان منتقل شوند. ممکن است شما حتی متوجه این ضربان های نامنظم در بدن خود نشوید، اما اگر سابقه خانوادگی بیماری های قلبی دارید، بهتر است درباره ریسک ابتلا به آریتمی قلبی ارثی با پزشک خود مشورت کنید. در این مقاله، قصد داریم شما را با ارتباط آریتمی قلبی و وراثت آشنا کنیم، انواع آریتمی های قلبی ارثی آن را بشناسیم و راهکارهایی برای مقابله با آنها ارائه دهیم.

آیا بین آریتمی قلبی و وراثت ارتباط وجود دارد ؟

آریتمی ها زمانی رخ می دهند که قلب به طور نامنظم بتپد که به دلیل مشکلی در سیستم الکتریکی داخلی آن است. در حالی که آریتمی ها علل متعددی دارند، مانند بیماری های زمینه ای و حتی استرس، می توانید آنها را از والدین خود به ارث ببرید.

تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از افراد جوانی که دچار مرگ ناگهانی قلبی می شوند، زمینه ژنتیکی مرتبط با اختلالات ضربان قلب داشته اند. حتی اگر این ضربان های نامنظم قلب قابل حس نباشند، وجود سابقه خانوادگی بیماری های قلبی می تواند نشانه ای از ریسک ابتلای فرد به آریتمی های ارثی باشد.

وراثت می تواند نقش مهمی در ایجاد برخی از انواع آریتمی های قلبی داشته باشد. بنابراین، افرادی که سابقه خانوادگی در این زمینه دارند، باید با پزشک خود در مورد ارزیابی و پایش وضعیت قلب خود مشاوره کنند تا در صورت نیاز، اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسب انجام شود.

انواع آریتمی های قلبی ارثی

متخصصان انواع آریتمی های قلبی ارثی را به دو دسته اصلی تقسیم می کنند:

• بیماری های الکتریکی اولیه
• سندرم های آریتمی ثانویه

بیماری های الکتریکی اولیه به اختلالات در سیگنال های الکتریکی قلب مربوط می شوند و نه به مشکلات ساختاری. در مقابل، سندرم های آریتمی ثانویه در کنار بیماری های ساختاری قلب ظاهر می شوند. اگرچه همه آریتمی های قلبی ارثی نسبتاً نادر هستند، انواع آریتمی های قلبی ارثی عبارت اند از:

فیبریلاسیون دهلیزی خانوادگی

فیبریلاسیون دهلیزی شایع ترین نوع آریتمی قلبی است که می تواند به صورت ارثی منتقل شود. در این اختلال، دهلیزهای قلب به جای انقباض منظم، به صورت لرزشی و غیرهماهنگ عمل می کنند. این امر باعث کاهش جریان خون به بطن های قلب می شود. فیبریلاسیون دهلیزی ارثی می تواند خطر تشکیل لخته خون را افزایش دهد و در نتیجه خطر سکته مغزی را بالا ببرد. برخی ژن های شناخته شده در ایجاد این نوع آریتمی نقش دارند، از جمله KCNQ1، KCNH2، ABCC9 و LMNA.

 سندرم QT طولانی

در این اختلال، بازیافت انرژی و استراحت توسط عضلات قلب، در فواصل بین انقباضات، بیش از حد زمان می برد. این می تواند باعث اختلال در ریتم ضربان قلب و ایجاد سایر مشکلات شود. اگرچه سندرم طول QT طولانی گاهی توسط داروها یا سایر شرایط قلبی ایجاد می شود، اما می تواند به صورت ارثی نیز منتقل شود. بیشترین ژن های مرتبط با این سندرم شامل KCNQ1، KCNH2 و SCN5A هستند.

سندرم QT کوتاه

این نوع آریتمی ارثی نسبتاً نادر است. در این اختلال، عضلات قلب زمان کافی برای بازیافت انرژی و استراحت بین ضربان ها را ندارند. این می تواند در برخی افراد بدون علامت باشد، اما در دیگران ممکن است باعث ایست قلبی ناگهانی یا مرگ شود. ژن های KCNH2، KCNJ2، KCNQ1 و CACNA1C در ایجاد این سندرم نقش دارند.

تاکی کاردی بطنی پلی مورفیک کاتکول آمینرژیک

این نوع آریتمی ارثی بسیار نادر است. افراد مبتلا به این اختلال در حین فعالیت بدنی دچار انقباضات قلبی بسیار سریع در بطن ها می شوند. این ریتم نامنظم به نام تاکی کاردی بطنی شناخته می شود. در این شرایط، ساختار قلب معمولاً سالم است و این اختلال بیشتر در افراد زیر 40 سال ظاهر می شود. ژن های RYR2 و CASQ2 در ایجاد این سندرم نقش دارند.

سندرم بروگادا

سندرم بروگادا نوع دیگری از اختلال الکتریکی در قلب است که باعث ضربان نامنظم یا بسیار سریع بطن ها می شود. هنگامی که این اتفاق می افتد، قلب نمی تواند به طور مؤثر خون را به بدن پمپاژ کند. این می تواند مشکلات جدی ایجاد کند، زیرا بسیاری از اعضای بدن به جریان خون منظم و قوی نیاز دارند. در موارد شدید، سندرم بروگادا می تواند منجر به فیبریلاسیون بطنی، که یک ریتم قلبی نامنظم و بالقوه کشنده است، شود. ژن های SCN5A، CACNA1C، HCN4 و TRPM4 در ایجاد این سندرم نقش دارند.

سندرم تیموتی

در این شرایط نادر، قلب هم مشکلات ساختاری و هم اختلالات الکتریکی دارد. مشکلات الکتریکی به شکل افزایش طول فاصله QT، یا زمان بازیافت انرژی قلب بعد از هر ضربان، بروز می کند. این می تواند منجر به تاکی کاردی بطنی، یک آریتمی اغلب کشنده شود. جهش در ژن CACNA1C علت اصلی این سندرم است.

سندرم ولف-پارکینسون-وایت

در این اختلال الکتریکی قلب، مسیر اضافی برای انتقال سیگنال ها در قلب شکل می گیرد. این اختلال، باعث می شود سیگنال های الکتریکی از گره دهلیزی-بطنی که کنترل کننده ضربان قلب است، عبور نکنند. این می تواند منجر به ضربان بسیار سریع قلب شود. اگرچه این سندرم گاهی به صورت ارثی منتقل می شود، اما در اکثر موارد علت آن نامشخص است.

دیسپلازی آرتیموژنیک بطن راست

این شرایط نادر، عمدتاً یک مشکل ساختاری است. در این اختلال، یک جهش ژنتیکی باعث می شود سلول های عضلانی بطن راست از بین بروند. این می تواند باعث ایجاد ضربان نامنظم قلب و حتی مرگ ناگهانی شود. حدود نیمی از موارد این بیماری به صورت ارثی منتقل می شود.

فیبریلاسیون بطنی ایدیوپاتیک

در مورد علت این بیماری و شرایط ناشناخته آن، تردیدهای زیادی وجود دارد. تحقیقات نشان می دهد جهش های ژنتیکی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند، اما این موضوع همچنان در حال بررسی است.

نحوه تشخیص بیماری قلبی ارثی

تشخیص آریتمی قلبی خانوادگی یا ارثی، به چند روش امکان پذیر است. اگر سابقه خانوادگی آریتمی دارید، ممکن است کاندید آزمایش ژنتیک باشید. این آزمایش برای تأیید جهش در ژن های شایع انجام می شود. در صورت نداشتن سابقه خانوادگی، پزشک ممکن است با بررسی سابقه پزشکی شخصی و انجام معاینه فیزیکی، به دنبال علت آریتمی بگردد. آزمایشات تشخیصی می توانند اطلاعات بیشتری در مورد قدرت عضله قلب، چگونگی حرکت سیگنال های الکتریکی در قلب و کیفیت جریان خون ارائه دهند. برخی از آزمایشات تشخیصی که پزشک، ممکن است درخواست کند عبارتند از:

• الکتروکاردیوگرام
• اکوکاردیوگرام
• MRI قلبی
• رادیوگرافی قفسه سینه
• آزمایشات خون

در صورت بروز عوارض شدید، پزشک ممکن است از روش های تهاجمی تر مانند کاتتریزاسیون قلب یا اکوکاردیوگرافی از راه مری برای بررسی دقیق تر ساختارهای قلب استفاده کند.

روش های درمان آریتمی وراثتی قلب

درمان آریتمی های قلبی ارثی بستگی به نوع خاص آریتمی و علائم بیمار دارد. عوامل خطر یا شرایط ثانویه مانند فشار خون بالا نیز جداگانه درمان می شوند. آریتمی ها – چه ارثی باشند چه نباشند – معمولاً با یک یا چند مورد از داروها یا درمان های زیر معالجه می شوند:

1. بتابلوکرها؛ برای کمک به ضربان مؤثرتر قلب
2. مسدودکننده های کانال کلسیم؛ برای کمک به آرامش عضلات قلب و ایجاد ضربان قوی تر
3. رقیق کننده های خون؛ برای جلوگیری از تشکیل لخته خون
4. دستگاه مانیتورینگ هولتر؛ برای نظارت مداوم بر ریتم قلب
5. دفیبریلاتور کاشتن (ICD)؛ برای تنظیم ریتم های نامنظم
6. پیس میکر یا همان باتری قلبی؛ برای کمک به تنظیم ضربان قلب
7. روش ابلیشن قلبی؛ برای از بین بردن مناطقی از قلب با سیگنال های الکتریکی نامنظم و ضعیف

پزشک به طور منظم بیمار را پایش می کند و ممکن است تغییرات سبک زندگی سالم برای قلب مانند حفظ وزن متعادل و رژیم غذایی مناسب را توصیه کند. رژیم های کم نمک اغلب برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی توصیه می شود. همچنین، پیشرفت هایی در زمینه ژن درمانی برای شرایط ارثی مانند آریتمی های خانوادگی صورت گرفته است، اما این درمان ها هنوز در مراحل اولیه هستند و به طور گسترده استفاده نمی شوند.

آیا آریتمی قلبی ارثی قابل درمان است؟

آریتمی قلبی ارثی، اگرچه چالش برانگیز است، اما در بسیاری از موارد قابل مدیریت و کنترل می باشد. با پیشرفت های اخیر در زمینه ارتباط آریتمی قلبی و وراثت و همچنین درمان های پزشکی و جراحی، بسیاری از افراد مبتلا به آریتمی قلبی ارثی می توانند زندگی کامل و فعالی داشته باشند.

درمان های مؤثر، از داروهای تنظیم کننده ضربان قلب گرفته تا دستگاه های کاشتنی پیشرفته، به بیماران کمک می کنند تا علائم خود را کنترل کرده و خطر عوارض جدی را کاهش دهند. البته، باید توجه داشت که در موارد شدیدتر، خطر ایست قلبی وجود دارد، اما با تشخیص زودهنگام، پیگیری منظم پزشکی و رعایت دستورات درمانی، اکثر بیماران می توانند کیفیت زندگی خوبی داشته باشند. ^{Is Arrhythmia Hereditary? What to Know About Genetics (healthline.com)}