عوامل خطر آریتمی قلبی

آریتمی قلبی به عنوان یکی از شایع ترین اختلالات قلبی و عروقی وابسته به عوامل خطر متفاوتی از جمله افزایش سن، مشکلات فشار خون بالا، جراحی های مرتبط با قلب، مشکلات تیروئیدی و ژنتیک وابسته است. معمولا عوامل خطر آریتمی قلبی تا مدت زیادی به صورت نهفته سبب ایجاد اختلالات در ریتم طبیعی قلب می شوند و پس از اتفاق افتادن علائم آشکاری از جمله نفس تنگی، تعریق زیاد، سرگیجه و بی حالی و گاهی افت فشار و سکته مشخص می شود. به این منظور آشنایی با علت های ایجاد آریتمی قلبی سبب جلوگیری از اتفاق افتادن عارضه های جبران ناپذیر می شود.

در این مقاله به نگارش تیم متخصص کلینیک آریتمی توانیر به بررسی علل و عوامل خطر آریتمی قلبی می‌پردازیم تا راه را برای پیشگیری و کنترل بهتر این اختلال هموار کنیم.

آریتمی قلبی چیست؟

آریتمی قلبی یکی از شایع‌ترین اختلالات قلبی عروقی به شمار می‌رود که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت‌تأثیر قرار داده است. آریتمی برگرفته از واژه یونانی است و پیشوند “آ” در آریتمی نشان‌دهنده فقدان یا ازدست‌دادن ریتم منظم ضربان قلب است. به‌عبارت‌دیگر، آریتمی نوعی اختلال قلبی است که با بی‌نظمی در سرعت یا ریتم طبیعی ضربان قلب مشخص می‌شود. این بی‌نظمی‌ها از طریق الکتروکاردیوگرام یا ECG قابل‌شناسایی و تشخیص هستند.

آریتمی می‌تواند منجر به کاهش کارایی پمپاژ قلب و جریان خون نامناسب، ایجاد لخته و سکته قلبی، نارسایی قلبی، عوارض ناشی از کاهش جریان خون مغزی مانند سرگیجه و بیهوشی، تشدید بیماری‌های قلبی موجود، مرگ ناگهانی در موارد شدید، اضطراب و استرس، و کاهش کیفیت زندگی به دلیل محدودیت‌های ناشی از آریتمی شود؛ بنابراین آریتمی می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت قلب و سیستم گردش خون باشد و نیازمند توجه، درمان و پیگیری پزشکی است.

علائم آریتمی قلبی

آریتمی می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم و نتایج ایجاد کند. تجربه شما از آریتمی همچنین بسته به نوع آن متفاوت خواهد بود. برای مثال، یک ضربان پیش از موعد ممکن است به‌عنوان “تپش قلب” یا “ازدست‌دادن ضربان” احساس شود. ضربان‌های پیش از موعد که اغلب یا به طور متوالی رخ می‌دهند، ممکن است آگاهی از تپش قلب یا احساس “لرزش” در قفسه سینه یا گردن را افزایش دهند. وقتی آریتمی‌ها (از جمله فیبریلاسیون دهلیزی) به‌اندازه کافی طول بکشند که بر کارکرد قلب تأثیر بگذارند، علائم جدی‌تری ممکن است ایجاد شود از جمله:

• خستگی یا ضعف
• سرگیجه یا گیجی
• غش یا تمایل به غش
• تپش قلب یا ضربان شدید در قفسه سینه
• تنگی نفس و اضطراب
• درد یا فشار در قفسه سینه
• تناوب ضربان تند و کند قلب
• تعریق
• در موارد شدید، افت فشار و سکته قلبی ناگهانی

از اصلی ترین روش های تشخیص آریتمی می توان به خواندن نوار قلب در آریتمی ها اشاره کرد. فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی، تاکی کاردی بطنی، فیبریلاسیون بطنی و برادی کاردی از انواع آریتمی قلبی محسوب می شود.

عوامل خطر آریتمی قلبی

برای درک عوامل خطر آریتمی قلبی ، شاید کمک کند بدانیم قلب چگونه کار می‌کند. سیستم الکتریکی قلب ضربان قلب را کنترل می‌کند. سیگنال‌های الکتریکی قلب از یک گروه سلول‌ها در بالای قلب به نام گره سینوسی شروع می‌شوند. آنها از مسیری بین حفرات بالایی و پایینی قلب به نام گره دهلیزی-بطنی عبور می‌کنند. حرکت سیگنال‌ها باعث می‌شود قلب منقبض شود و خون را پمپ کند.

در یک قلب سالم، این فرایند سیگنال‌دهی قلب معمولاً به‌صورت صاف پیش می‌رود و منجر به ضربان قلب استراحتی 60 تا 100 ضربه در دقیقه می‌شود. اما برخی چیزها می‌توانند چگونگی انتقال سیگنال‌های الکتریکی در قلب را تغییر دهند و موجب آریتمی شوند. عوامل خطر آریتمی قلبی شامل:

• افزایش سن: احتمال ابتلای افراد مسن‌تر به بیماری‌هایی مانند فشارخون بالا، نارسایی قلبی، دیابت و بیماری تیروئید که می‌توانند منجر به آریتمی شوند، بیشتر است.
• مشکلات قلبی و جراحی‌های قلب: تنگی عروق قلبی، حمله قلبی، بیماری دریچه‌های قلبی، جراحی قبلی قلب، نارسایی قلبی، کاردیومیوپاتی و سایر آسیب‌های قلبی، عوامل خطر آریتمی قلبی هستند.
• فشارخون بالا: این شرایط خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد. همچنین ممکن است باعث شود دیواره‌های بطن چپ پایین قلب سفت و ضخیم شوند که می‌تواند چگونگی انتقال سیگنال‌های الکتریکی در قلب را تغییر دهد.
• مشکلات قلبی موجود از هنگام تولد: به آنها نقایص مادرزادی قلب هم گفته می‌شود. برخی از این مشکلات ممکن است بر ضربان قلب و ریتم آن تأثیر بگذارند.
• ژنتیک: آریتمی می‌تواند در خانواده‌ها وراثتی باشد. اگر یکی از والدین یا بستگان نزدیک شما آریتمی داشته باشند، شما خطر بیشتری برای برخی انواع آریتمی خواهید داشت.
• بیماری تیروئید: داشتن غده تیروئید پرکار یا کم‌کار می‌تواند خطر آریتمی‌های نامنظم قلبی را افزایش دهد.
• آپنه انسدادی خواب: این شرایط موجب وقفه در تنفس در خواب می‌شود. می‌تواند منجر به ضربان قلب آهسته و آریتمی‌های نامنظم قلبی از جمله فیبریلاسیون دهلیزی شود.
• اختلال تعادل الکترولیت‌ها: موادی در خون به نام الکترولیت‌ها به تحریک و ارسال سیگنال‌های الکتریکی در قلب کمک می‌کنند. پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیم نمونه‌هایی از الکترولیت‌ها هستند. اگر الکترولیت‌های بدن خیلی پایین یا خیلی بالا باشند، ممکن است با سیگنال‌دهی قلب تداخل ایجاد کنند و از عوامل خطر آریتمی قلبی است.
• برخی داروها و مکمل‌ها: برخی داروهای تجویزی و برخی درمان‌های سرماخوردگی می‌توانند موجب آریتمی شوند.
• مصرف بیش از حد الکل: نوشیدن الکل زیاد می‌تواند بر سیگنال‌دهی الکتریکی قلب تأثیر بگذارد. این می‌تواند احتمال ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد.
• مصرف کافئین، نیکوتین یا مواد مخدر غیرقانونی: یکی دیگر از عوامل خطر آریتمی قلبی محرک‌ها هستند که می‌توانند باعث تپش سریع‌تر قلب شوند. مواد مخدر غیرقانونی مانند آمفتامین و کوکائین ممکن است به‌شدت بر قلب اثر بگذارند. برخی ممکن است باعث مرگ ناگهانی ناشی از فیبریلاسیون بطنی شوند.
• تاثیر استرس بر آریتمی قلبی و اضطراب های طولانی مدت درمان نشده را نباید در این موارد نادیده گرفت.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به آریتمی

عوامل بسیاری در جلوگیری از ایجاد انواع آریتمی سینوسی قلبی دخیل هستند. برای پیشگیری از آریتمی قلبی، چند نکته مهم وجود دارد:

1. فشارخون را تحت کنترل داشته باشید. فشارخون بالا می‌تواند باعث آسیب به عروق قلب شود. رژیم غذایی کم‌نمک، ورزش منظم و داروهای کاهنده فشارخون تحت‌نظر پزشک می‌توانند به کنترل فشارخون کمک کنند.
2. کلسترول را در حد طبیعی نگه دارید. کلسترول بالا باعث انسداد عروق می‌شود. غذاهای کم‌چربی و قرص‌های کاهنده کلسترول می‌توانند مؤثر باشند.
3. ورزش منظم داشته باشید. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و غیره به‌سلامت قلب کمک می‌کنند.
4. از مصرف دخانیات و الکل پرهیز کنید. تاثیر سیگار بر آریتمی قلبی و الکل می تواند احتمال بروز عوارض غیرقابل درمان قلبی را افزایش دهند.
5. استرس را مدیریت کنید. استرس مزمن می‌تواند فشار زیادی به قلب وارد کند. تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیتیشن برای کاهش استرس مفید هستند.

انجام تغییرات مثبت در سبک زندگی مانند ترک سیگار، کاهش مصرف الکل، مدیریت استرس، ورزش منظم، کاهش وزن اضافی و درمان بیماری‌هایی مانند دیابت و آپنه خواب می‌تواند به کاهش خطر آریتمی کامل کمک کند.

سخن پایانی درباره عوامل خطر آریتمی قلبی

با توجه به تغییرات سبک زندگی و الگوهای غذایی در دنیای امروز، شاهد افزایش بیماری های قلبی عروقی هستیم. عوامل خطر آریتمی قلبی مانند مصرف بیش از حد غذاهای پرکالری و چرب، کم‌تحرکی، استرس و اعتیاد به سیگار باعث افزایش خطر ابتلا به اریتمی قلب می‌شوند؛ بنابراین ضروری است با اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی، ورزش منظم و مدیریت استرس از بروز و شیوع بیشتر این بیماری‌ها جلوگیری کرد. در بهترین کلینیک تشخیص آریتمی قلبی از جمله کلینیک توانیر تهران بررسی های دقیقی برای مشخص کرد عوامل خطر متناسب با وضعیت هر شخص انجام شده و تشخیصاتی برای رفع هر عارضه و عامل خطری برای هر فرد تعیین می شود.

منابع و مآخذ

1. ^{https://www.heart.org/en/health-topics/arrhythmia/symptoms-diagnosis–monitoring-of-arrhythmia}
2. ^{https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-arrhythmia/symptoms-causes/syc-20350668}