آریتمی تاکی کاردی بطنی ضربان سریع قلب بر اثر پیام های الکتریکی غیرطبیعی با منشاء گره های تحریک و هدایت الکتریکی بطنی است. در بیماری تاکی کاردی بطنی ضربان سریع قلب از انقباض و پر شدن مفید بطن ها جلوگیری می کند و در نتیجه کیفیت خونرسانی به اندام ها به طرز چشمگیری کاهش پیدا می کند. از جمله رایج ترین علائم بیماری آریتمی تاکی کاردی بطنی می توان به درد های جسمی، بی حالی، فشار پایین و نفس تنگی اشاره کرد.
آریتمی تاکی کاردی بطنی از جمله انواع آریتمی قلبی بوده که در بین زنان بیشتر از مردان رایج است و عمدتا با افزایش سن و رژیم غذایی نام ناسب ایجاد می شود.
این نوع آریتمی در موارد خیلی شدید، می‌تواند سنکوپ و ایست قلبی را در پی داشته باشد؛ بنابراین، با مشاهده هر نوع علامتی که ممکن است نشان دهنده بروز آریتمی تاکی کاردی بطنی باشد، بهتر است به یک پزشک متخصص بیماری‌های قلب و عروق خوب مراجعه نمایید.
در این مقاله قصد داریم به بررسی علل ایجاد آریتمی تاکی کاردی بطنی بپردازیم. همچنین، به این سوال پاسخ دهیم که آیا آریتمی تاکی کاردی خطرناک است؟ و در چه مواردی نیاز به درمان جدی دارد؟ و در انتهای این مقاله خواهیم دید که یک پزشک متبحر، برای درمان تاکی کاردی بطنی چه روش‌های درمانی به کار می‌گیرد.
آریتمی تاکی کاردی بطنی چیست و چگونه به وجود می‌آید؟
یکی از خطرناک‌ترین انواع آریتمی های قلب، آریتمی تاکی کاردی بطنی (Ventricular Tachycardia) یا وی تک (V-Tach) نامیده می‌شود.
آریتمی تاکی کاردی بطنی عبارت است از ایجاد یک کانون آریتمی در یکی از بطن‌ها (معمولاً خروجی بطن راست یا بطن چپ) که کنترل قلب را در دست می‌گیرد. آریتمی تاکی کاردی به معنای افزایش ضربان قلب تا بیش از 100 ضربان در ثانیه است.
به طوری که تعداد ضربان قلب در افراد مبتلا به بیماری آریتمی قلبی تاکی کاردی، گاهی به 160 و حتی 180 تپش نیز می‌رسد که بسیار بیشتر از حالت طبیعی آن است. به این ترتیب، کانون ایجاد شده در بطن باعث می‌شود تا قلب شروع به تپش سریع کرده و کنترل الکتریکی و در نتیجه کنترل انقباضات قلبی را در دست بگیرد.
افزایش بیش از حد ضربان قلب در آریتمی تاکی کاردی باعث می‌شود تا انقباض‌های عضله قلب به طور کامل انجام نگرفته و حالت‌های مختلفی در فرد شکل بگیرد. برخی از مهم‌ترین حالت‌هایی که ممکن است فرد مبتلا به تاکی کاردی بطنی با آن مواجه شود عبارت‌اند از:
- تنگی نفس
- افت فشار خون
- سنکوپ
- ایست قلبی
آریتمی تاکی کاردی بطنی می‌تواند بسیار خطرناک بوده و حتی منجر به مرگ شود؛ اما در برخی از موارد، ممکن است شرایطی به وجود آید که تاکی کاردی تنها علائم مختصری را به وجود آورد.
برای مثال، در این شرایط ضربان قلب فرد مبتلا به تاکی کاردی بالا می‌رود؛ اما انقباضات قلبی آن‌چنان شدیدی رخ نمی‌دهد. در نتیجه، علائم ایجاد آریتمی تاکی کاردی بطنی تنها به ایجاد تپش قلب و تنگی نفس محدود شده و سنکوپ یا ایست قلبی را در پی ندارد. به این ترتیب، آریتمی تاکی کاردی در این شرایط تقریباً بدون خطر بوده و جای نگرانی نیست.
مهم‌ترین علائم آریتمی تاکی کاردی بطنی کدام‌اند؟
واضح‌ترین نشانه آریتمی تاکی کاردی بطنی، ایجاد تپش قلب بسیار بالا است؛ اما همراه شدن تپش قلب با برخی علائم دیگر باعث می‌شود تا درباره وجود بیماری تاکی کاردی بطنی، اطمینان بیشتر حاصل گردد. از جمله علائم این نوع تاکی کاردی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنگی نفس همراه با تپش قلب بالا
- سنکوپ و از دست دادن هوشیاری
- پایین آمدن فشار خون
- ایست قلبی
انواع آریتمی تاکی کاردی بطنی کدام‌اند؟
به طور کلی، تاکی کاردی‌های بطنی به دو گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند. انواع تاکی کاردی بطنی بر اساس میزان خطری که برای فرد دارند، در گروه‌های مختلف قرار می‌گیرند. در ادامه به انواع آریتمی تاکی کاردی بطنی اشاره می‌کنیم.
گروه اول؛ آریتمی تاکی کاردی بطنی با عضله قلب نرمال یا شکل ایدیوپاتیک آریتمی
برخی افراد دارای ساختمان قلب سالم و طبیعی هستند. در این‌گونه افراد، آریتمی تاکی کاردی بطنی حالت‌های سنکوپ یا ایست قلبی را به وجود نمی‌آورد. در واقع، بروز تاکی کاردی بطنی تنها به برخی علائم مانند تپش قلب و تنگی نفس محدود می‌شود.
این نوع تاکی کاردی بطنی معمولاً خوش خیم به‌حساب می‌آید و حتی ممکن است فرد چندین بار به آن دچار شود؛ بدون آن‌که مشکل سنکوپ یا ایست قلبی ایجاد گردد. در این شرایط معمولاً آریتمی تاکی کاردی بطنی به صورت خود به خود یا با تزریق دارو در اورژانس رفع خواهد شد.
گروه دوم؛ آریتمی تاکی کاردی بطنی با زمینه بیماری قلبی
گاهی ممکن است افراد به هر دلیلی، در ساختار عضله قلب دچار مشکل باشند. برای مثال، در افرادی که پیش از این به سکته قلبی دچار شده‌اند، عضله قلب سلامتی قبل را ندارد؛ زیرا سکته قلبی باعث می‌شود تا بخشی از سلول‌های بافت قلب بمیرند و عملکردی نداشته باشند. معمولا افرادی که دچار آمیلوئیدوز قلبی هستند به تاکی کاردی بطنی دچار می شوند.
در واقع، یک پزشک متخصص قلب و عروق و آریتمی، برای از بین بردن آریتمی تاکی کاردی بطنی در بیماران باسابقه سکته قلبی، باید تمامی ولتاژهای داخل قلب را اندازه بگیرد. ساختمان عضله قلب در چنین افرادی به قسمت‌های مختلفی تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:
- نواحی که در اثر سکته قلبی، حیات خود را از دست داده و ولتاژی ندارند یا ولتاژ آن‌ها به صفر نزدیک است. این نواحی هیچ‌گونه فعالیت الکتریکی یا مکانیکی ندارند.
- نسج‌های سالم و طبیعی که ولتاژهای الکتریکی کاملاً استانداردی دارند.
- نواحی از قلب که ترکیبی از نسج‌های سالم و مرده هستند.
نواحی بدون ولتاژ و نواحی که دارای ولتاژهای طبیعی هستند، نقشی در ایجاد تاکی کاردی‌های بطنی قلبی ندارند؛ اما در نواحی شامل نسج‌های ترکیبی، برخی از سلول‌های زنده در کنار سلول‌های مرده به حیات خود ادامه می‌دهند و نوعی در هم تنیدگی ایجاد می‌کنند.
اگر یک دید سه‌بعدی داشته باشیم، متوجه می‌شویم که سلول‌های زنده می‌توانند در میان گروهی از سلول‌های مرده احاطه شده باشند؛ بنابراین، طبیعی است که ولتاژهایی را به وجود آورند که در میان نسج مرده محبوس شده باشند.
به این ترتیب، قسمت‌های ترکیبی می‌توانند به‌عنوان کانون آریتمی تاکی کاردی بطنی شناخته شوند. این نوع از آریتمی‌های تاکی کاردی می‌توانند خطرناک باشند و منجر به عوارض شدیدی مانند سنکوپ و یا ایست قلبی گردند.
گروه سوم؛ آریتمی تاکی کاردی بطنی در اثر نسوج مرده حاصل از انواع بیماری‌ها
نسج مرده در قلب یک شخص فقط در اثر سکته قلبی به وجود نمی‌آید. برخی از بیماری‌ها می‌توانند منجر به ایجاد تغییر در ساختار عضله قلب گردند. برخی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- بیماری‌های ژنتیکی
- بیماری‌های دریچه‌ای قلب
- فشار خون‌های کنترل نشده و طولانی مدت
برخی اختلالات مانند فشار خون‌های درمان نشده، منجر به افزایش ضخامت عضله قلب می‌شوند. در نتیجه فشار زیادی بر قلب وارد شده و منجر به مرگ بخش‌هایی از بافت قلب می‌گردند. به این ترتیب، ترکیب بافت‌های مرده و زنده می‌تواند منجر به بروز آریتمی تاکی کاردی بطنی شود.
از آنجایی که گاهی آریتمی تاکی کاردی با آریتمی pvc اشتباه تشخیص داده می شود پیشنهاد می کنیم مطالعه مقاله تفاوت آریتمی تاکی کاردی بطنی با آریتمی pvc را از دست ندهید.
آریتمی تاکی کاردی بطنی در بیماران باسابقه سکته قلبی چگونه درمان می‌شود؟
برای درمان بیمارانی که پیش از ابتلا به آریتمی تاکی کاردی بطنی دچار سکته قلبی شده‌اند، راه‌های درمانی متفاوتی وجود دارد. انتخاب بهترین روش درمان برای آریتمی تاکی کاردی بطنی به سابقه پزشکی بیمار و همچنین به میزان تجربه پزشک متخصص قلب و عروق بستگی دارد.
به طور کلی، دو راه درمانی اصلی برای درمان آریتمی تاکی کاردی بطنی وجود دارد که یک متخصص قلب و عروق مجرب از آن‌ها استفاده می‌کند. در ادامه به توضیح هر یک از روش‌های درمانی آریتمی تاکی کاردی بطنی می‌پردازیم.
روش اول درمان آریتمی تاکی کاردی بطنی؛ استفاده از دستگاه دفیبریلاتور یا ICD
در مواردی از آریتمی تاکی کاردی بطنی که قدرت انقباضی قلب بسیار پایین‌تر از 40 درصد یا کمتر باشد، از ابزاری تحت عنوان دفیبریلاتور یا ICD استفاده می‌کنیم. دستگاه‌های ICD یکی از بهترین دستگاه‌هایی هستند که آریتمی تاکی کاردی قلبی را کنترل کرده و آن را خاتمه می‌دهند.
در واقع، وقتی فرد دچار افزایش ضربان قلب شدید یا آریتمی تاکی کاردی می‌شود، دستگاه دفیبریلاتور نصب‌شده در قلب آن را تشخیص داده و با ایجاد جریان‌های الکتریکی، آریتمی را مهار می‌کنند. در برخی موارد نیز ممکن است تنها ایجاد یک جریان الکتریکی کافی نباشد. در این صورت، دستگاه ICD با ایجاد یک جریان الکتریکی قوی‌تر، یک شوک با قدرت کم ایجاد کرده و به آریتمی پایان می‌دهد.
استفاده از دستگاه دفیبریلاتور از تشدید آریتمی تاکی کاردی بطنی خطرناک جلوگیری می‌کند. نوع دیگری از آریتمی نیز وجود دارد که از آریتمی بطنی تاکی کاردی خطرناک‌تر است و تحت عنوان فیبریلاسیون بطنی شناخته می‌شود. دستگاه‌های ICD برای مهار این نوع آریتمی‌ها نیز مفید هستند.
عدم نصب دستگاه دفیبریلاتور در قلب افراد مبتلا به آریتمی تاکی کاردی بطنی می‌تواند منجر به سنکوپ یا ایست قلبی شده و مانع از رسیدن خون به مغز گردد. اگر این حالت کنترل نشود، در نهایت منجر به مرگ مغزی شده و حتی بعد از درمان قلب نیز سلامت مغز قابل بازگشت نخواهد بود.
روش دوم درمان آریتمی تاکی کاردی بطنی؛ حذف کانون‌های آریتمی با امواج رادیویی
روش دومی که برای درمان آریتمی تاکی کاردی بطنی به کار می‌رود، از بین بردن کانون‌های آریتمی است. در افرادی که به دلیل وجود نسج‌های مرده به آریتمی تاکی کاردی بطنی دچار شده‌اند، کانون‌های آریتمی را با امواج رادیویی از بین می‌برند.
یافتن این کانون‌ها به دقت، زمان و تکنیک‌های خاص خود نیاز دارد و کار نسبتاً پیچیده‌ای است. کانون‌های آریتمی اغلب بر روی نواحی حاشیه‌ای نسج‌های مرده و سالم قرار دارند.
گاهی ممکن است کانون‌های آریتمی تاکی کاردی بطنی در داخل عضله قلب قرار گرفته باشند. در این‌گونه موارد پزشک جراح، از طریق رگ پا به قلب وارد شده و با استفاده از امواج رادیویی، کانون را از بین می‌برد. این کار می‌تواند از طریق سرخرگ یا سیاه رگ انجام گیرد که انتخاب مسیر کاملاً به محل کانون آریتمی بستگی دارد.
در شرایطی که کانون آریتمی در قسمت‌های بیرونی عضله قلب قرار دارند، جراح از طریق یک حفره کوچک بر روی جناق به قلب وارد شده و کانون را می‌یابد. در نهایت، این کانون‌ها باید با استفاده از امواج رادیویی از بین بروند. در هیچ یک از دو روش یاد شده، نیازی به جراحی باز قلب و ایجاد برش بر روی قفسه سینه نبوده و بیمار با احتمال بسیار بالا درمان می‌شود.
روش سوم؛ استفاده از داروهای ضد آریتمی
درمان انواع آریتمی با استفاده از داروهای ضد آریتمی نیز امکان پذیر است. البته معمولاً استفاده از روش دارو درمانی برای آریتمی، در کنار یکی از روش‌های جراحی مفیدتر است. برای مثال، مصرف دارو در کنار حذف کانون‌های آریتمی، برای بهبود شرایط بیماران مبتلا به آریتمی تاکی کاردی بطنی، مخصوصاً در افراد باسابقه سکته قلبی ضروری به نظر می‌رسد. مخصوصاً اگر تعداد آریتمی در این‌گونه افراد زیاد باشد.
بهترین برنامه درمانی برای هر بیمار مبتلا به آریتمی تاکی کاردی بطنی کاملاً به تشخیص پزشک متخصص و میزان مهارت و تجربه او بستگی دارد. همچنین، یک پزشک متخصص قلب و عروق خوب باید بر اساس سابقه پزشکی بیمار، بهترین درمان آریتمی را انتخاب نماید.
روش درمانی امواج رادیویی برای از بین بردن کانون آریتمی تاکی کاردی بطنی در چه صورتی مفید است؟
استفاده از روش امواج رادیویی یا رادیوفریکوئنسی، برای درمان آریتمی تاکی کاردی بطنی، یکی از روش‌های مؤثر و موفق به‌حساب می‌آید. این روش عمدتاً برای درمان افراد بدون سابقه سکته قلبی به کار می‌رود؛ زیرا این‌گونه افراد ساختمان قلب طبیعی داشته و نسج مرده در قلب آن‌ها وجود ندارد.
البته روش امواج رادیویی برای درمان افرادی که ترکیبی از بافت های مرده و زنده در قلب آن‌ها به چشم می‌خورد نیز مفید است. با این حال، درصد موفقیت روش درمانی یاد شده برای افراد با عضله قلب سالم نتیجه بخشی بیشتری دارد.
آنچه مهم است درمان پذیر بودن بیماری آریتمی تاکی کاردی بطنی است که در هر حالت انجام می‌گیرد. تنها باید به یک پزشک متخصص قلب و عروق مجرب مراجعه کرد تا بهترین برنامه درمانی برای شخص بیمار انتخاب شود.
خطرات تاکی کاردی بطنی کدام اند؟
خطرات تاکی کاردی بطنی متناسب با شرایط بیمار، بیماری های زمینه ای موجود، شدت وجود تاکی کاردی بطنی و عوامل دیگر متفاوت است. اما به طور کلی از خطرات و عوارض تاکی کاردی بطنی باید به موارد زیر اشاره کرد:
- لخته شدن خون در قلب یا رگ ها
- سنکوپ، غش کردن و بیهوشی های ناگهانی
- نارسایی قلبی
- مرگ ناگهانی بر اثر ایست قلبی یا سکته مغزی
انواع دارو های درمان آریتمی تاکی کاردی بطنی
لیست دارو های درمانی آریتمی تاکی کاردی بطنی در جدول زیر قرار گرفته اند. برای درمان آریتمی های تاکی کاردی بطنی اولویت با درمان های دارویی بوده که لیست بهترین دارو ها را برای شما آورده ایم:
Amiodarone | Flecainide | Lidocaine | Mexiletine | Quinidine |
Acebutolol | Procainamide | Atenolol
| Propafenone
|
|
عوارض عدم درمان آریتمی تاکی کاردی بطنی
آریتمی تاکی‌کاردی بطنی (Ventricular Tachycardia) یکی از جدی‌ترین انواع آریتمی‌های قلبی است که در صورت عدم درمان می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی به همراه داشته باشد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بطن‌های قلب با سرعت بالا و نامنظم منقبض می‌شوند، که می‌تواند به مشکلات جدی در عملکرد قلب منجر شود. عدم درمان این آریتمی می‌تواند پیامدهای جدی و گاه کشنده‌ای به دنبال داشته باشد.
1. کاهش کارایی پمپاژ قلب
تاکی‌کاردی بطنی می‌تواند باعث کاهش کارایی قلب در پمپاژ خون شود. زمانی که بطن‌ها با سرعت بالا منقبض می‌شوند، فرصت کافی برای پر شدن کامل با خون ندارند. این امر منجر به کاهش حجم خون پمپاژ شده به اندام‌های حیاتی و افت فشار خون می‌شود. کاهش کارایی پمپاژ قلب می‌تواند به مشکلات جدی مانند نارسایی قلبی منجر شود.
2. افت فشار خون شدید
یکی از عوارض فوری و جدی تاکی‌کاردی بطنی، افت شدید فشار خون است. کاهش فشار خون می‌تواند به کاهش جریان خون به مغز و سایر اندام‌های حیاتی منجر شود که ممکن است باعث سرگیجه، غش کردن و حتی شوک کاردیوژنیک (shock) شود. شوک کاردیوژنیک وضعیت بسیار خطرناکی است که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
3. فیبریلاسیون بطنی
عدم درمان تاکی‌کاردی بطنی می‌تواند به فیبریلاسیون بطنی منجر شود. فیبریلاسیون بطنی یک نوع آریتمی بسیار خطرناک است که در آن انقباضات قلبی به طور کامل نامنظم و غیرموثر می‌شوند. این وضعیت می‌تواند به توقف کامل قلب و مرگ ناگهانی منجر شود. فیبریلاسیون بطنی نیاز به دفیبریلاسیون فوری دارد تا ریتم قلب به حالت طبیعی بازگردد.
4. نارسایی قلبی
تاکی‌کاردی بطنی مداوم می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود. نارسایی قلبی وضعیتی است که در آن قلب نمی‌تواند به اندازه کافی خون پمپاژ کند تا نیازهای بدن را تامین کند. این وضعیت ممکن است به تجمع مایعات در ریه‌ها، کبد و اندام‌های دیگر منجر شود که به نوبه خود مشکلات تنفسی و سایر مشکلات جدی را ایجاد می‌کند.
عدم درمان آریتمی تاکی‌کاردی بطنی می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی به همراه داشته باشد که شامل کاهش کارایی پمپاژ قلب، افت فشار خون شدید، فیبریلاسیون بطنی و نارسایی قلبی است. این وضعیت نیازمند تشخیص سریع و مداخله پزشکی فوری است تا خطرات جدی و مرگ ناگهانی به حداقل برسد. مراجعه به متخصص قلب و پیروی از دستورات پزشکی می‌تواند به مدیریت موثر این آریتمی و جلوگیری از عوارض جدی کمک کند.
کلینیک آریتمی‌توانیر؛ یک مرکز تخصصی معتبر قلب و عروق در تهران
قلب به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین اجزای بدن است که باید برای درمان اختلالات مختلف آن با دقت بالایی عمل کرد. از این رو، به‌منظور درمان بیماری‌های قلبی و عروقی نظیر انواع آریتمی و مخصوصاً آریتمی تاکی کاردی بطنی، باید به یک پزشک متخصص قلب و عروق معتبر و مجرب مراجعه نمود.
کلینیک آریتمی توانیر در تهران واقع در خیابان عباسپور، یکی از معتبرترین کلینیک‌های تخصصی قلب و عروق به‌حساب می‌آید. دکتر محمود افتخار زاده و دکتر مهرداد میر معصومی دو تن از بهترین پزشکان قلب و عروق و آریتمی در تهران هستند که در این کلینیک به درمان بیماران مشغول هستند. جهت اطلاع از نحوه نوبت دهی و یا به‌منظور دریافت آدرس کلینیک توانیر، می‌توانید به قسمت تماس با ما در همین وب‌سایت مراجعه نمایید.
