تاکی کاردی فوق بطنی حمله‌ای (PSVT)

PSVT یا تاکی کاردی فوق بطنی حمله‌ای (Paroxysmal Supraventricular Tachycardia)، یکی از شایع‌ترین آریتمی‌های قلبی است، که شاید بسیاری از بیماران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. یکی از مشخصات این آریتمی‌ها این است، که اغلب به صورت ناگهانی شروع می‌شوند؛ به گونه‌ای که قلب فرد حتی در هنگام نشستن و بدون هیچگونه عامل تحریک‌کننده و فعالیتی، به صورت نامنظم و بسیار تند شروع به تپیدن می‌کند.

یکی دیگر از مشخصه‌های تاکی کاردی فوق‌ بطنی حمله‌ای، این است که علاوه بر شروع ناگهانی، ناگهانی نیز قطع می‌شود. این حملات، می‌تواند از چندین دقیقه تا چندین ساعت طول بکشد. شدت علائم PSVT نیز، می‌تواند از فرم‌های بسیار شدید تا فرم‌های بی‌علامت متغیر باشد؛ اما به طور معمول، این آریتمی‌های قلبی با تپش و مقداری سرگیجه و سیاهی رفتن چشم آغاز می‌شوند.

علائم تاکی کاردی فوق بطنی ناگهانی

علائم و نشانه های PSVT که آن را با نام تندتپشی فوق بطنی نیز می شناسند، می تواند به صورت ناگهانی به وجود بیاید و بدون دخالت های دارویی نیز از بین برود. از اصلی ترین عوامل موثر در تاکی کاردی فوق بطنی، که می تواند در جلوگیری از ایجاد نشانه ها و علائم تاکی کاردی فوق بطنی حمله ای موثر باشد می توان به ورزش و استرس اشاره کرد.

به طور کلی، از علائم و نشانه های تاکی کاردی فوق بطنی یا PSVT می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تپش قلب بالاتر از حد نرمال (در 86% از بیماران)
• تنگی نفس (در 38% از بیماران)
• درد در ناحیه قفسه سینه (در 47% از بیماران)
• سرگیجه و عدم تعادل
• در موارد جدی به صورت سنکوپ و از دست دادن هوشیاری کامل

توضیح جامع و دقیق از آریتمی قلبی را در مجله سلامت وبسایت کلینیک آریتمی توانیر بخوانید.

اگر یک فرد سالم میزان ضربان قلب خود را اندازه‌گیری کند، بین 60 تا 100 ضربه است؛ این در حالیست، که امکان افزایش ضربان قلب تا 200 تا 220  ضربه نیز وجود دارد. بسته به میزان افزایش تعداد ضربان قلب، ممکن است شدت علائم نیز کم یا زیاد باشد.

علل و مکانیسم‌های ایجاد PSVT

PSVT معمولاً به دلیل وجود یک مسیر هدایت الکتریکی غیرطبیعی در قلب ایجاد می‌شود که باعث می‌شود ایمپالس‌های الکتریکی در یک مسیر حلقوی گیر بیفتند. شایع‌ترین مکانیسم‌ها عبارت‌اند از:

• ری‌انتری در گره AV (AVNRT): شایع‌ترین علت PSVT است که در آن مسیرهای کند و تند در داخل گره AV موجب ایجاد یک مدار الکتریکی می‌شوند. در این حالت، یک مدار الکتریکی غیرطبیعی در قلب ایجاد می‌شود که باعث می‌شود ایمپالس‌های الکتریکی به طور مداوم، در یک مسیر حلقوی حرکت کنند و ضربان قلب را به‌طور غیرطبیعی افزایش دهند.
• تاکی‌کاردی با واسطه مسیر جانبی (AVRT): در این نوع، یک مسیر فرعی بین دهلیزها و بطن‌ها وجود دارد که می‌تواند باعث ری‌انتری شود. این وضعیت در سندرم وُلف-پارکینسون-وایت (WPW) دیده می‌شود.
• تاکی‌کاردی دهلیزی: ناشی از یک کانون نابجا در دهلیز است که ایمپالس‌های الکتریکی را با سرعت بالا تولید می‌کند.

روش‌های تشخیص PSVT

تشخیص PSVT نیازمند ارزیابی دقیق است که شامل موارد زیر می‌شود:

1. 1. الکتروکاردیوگرام (ECG): در حین وقوع آریتمی، ثبت ECG می‌تواند الگوی خاص PSVT را نشان دهد.
   2. مانیتورینگ هولتر: برای افرادی که اپیزودهای نامنظم دارند، یک روش مؤثر برای ثبت PSVT، در طول 24 تا 48 ساعت است.
   3. تست تیلت: در برخی موارد، این تست برای بررسی نقش سیستم عصبی در ایجاد آریتمی استفاده می‌شود.
   4. الکتروفیزیولوژی قلب (EPS): در بیمارانی که گزینه ابلیشن کاتتر هستند، این روش برای شناسایی مسیرهای غیرطبیعی انجام می‌شود.

درمان PSVT

خوشبختانه این نوع از آریتمی‌ها درمان موفقی دارند. جهت درمان، پزشک می‌تواند با سوزاندن راه‌های اضافی (ابلیشن) این نوع عارضه را درمان کند. در این حالت، موفقیت درمان نزدیک به صد درصد است و پس از سوزاندن راه اضافی، آریتمی به طور کامل قطع خواهد شد و دیگر تکرار نخواهد شد.

اقدامات فوری

• مانورهای واگال: تحریک عصب واگ، مانند انجام مانور والسالوا یا ماساژ سینوس کاروتید، می‌تواند به خاتمه دادن به PSVT کمک کند.
• دارودرمانی: اگر مانورها مؤثر نباشند، آدنوزین و در صورت لزوم، مسدودکننده‌های کانال کلسیم یا بتابلاکرها استفاده می‌شوند.

اقدامات پیشگیرانه و درمان قطعی PSVT

• ابلیشن کاتتر: در بیمارانی که PSVT مکرر دارند، این روش درمانی می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی دائمی مورد استفاده قرار گیرد.
• داروهای ضد آریتمی: در برخی بیماران، داروهایی مانند فلکائینید یا پروپافنون ممکن است تجویز شوند.

با مدیریت مناسب، PSVT معمولاً خطر جدی برای زندگی ندارد، اما تشخیص و درمان به‌موقع آن اهمیت بالایی دارد. ^{Paroxysmal Supraventricular Tachycardia – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov)}

کلینیک آریتمی توانیر، از معتبرترین کلینیک‌های قلب، عروق و آریتمی با حضور پزشکانی حاذق و پرسنلی با تجربه، در تهران می‌باشد؛ شما می‌توانید برای پیگیری و بررسی وضعیت قلب خود و انجام تست‌های تشخیصی از جمله اکوکاردیوگرافی، تست تیلت و هولتر مانیتورینگ به این مرکز مراجعه نمایید؛ برای رزرو نوبت و مشاهده راه‌های ارتباطی، به بخش تماس با ما مراجعه نمایید.