الکل یکی از مواد اعتیادآور است که به صورت گسترده در سراسر جهان مصرف می‌شود. این ماده به دلایل مختلفی از جمله تجربه لذت، کاهش استرس و تسکین درد استفاده می‌شود. اما اثر مصرف الکل بر عملکرد قلب نیز باید به عنوان یک نقطه قابل‌توجه در نظر گرفته شود. در این مقاله، به بررسی اثرات الکل بر ساختار و عملکرد قلب خواهیم پرداخت. در نهایت، راهکارهای مناسب جهت کنترل و کاهش مصرف الکل به‌منظور حفظ سلامت قلب نیز معرفی خواهند شد.
الکل سبب چه عوارضی در سیستم قلب و عروق می‌شود؟
مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث بروز عوارض جدی در دستگاه قلب شود. برخی از بیماری‌های اصلی که به طور مستقیم اثر مصرف الکل بر عملکرد قلب را نشان می‌دهند عبارت‌اند از:
- کاردیومیوپاتی الکلی (ACM): سوءمصرف الکل منجر به ضعف عضله قلب و کاهش قدرت انقباض آن می‌شود. این وضعیت به عنوان کاردیومیوپاتی الکلی شناخته می‌شود و می‌تواند منجر به عوارض جدی نظیر نارسایی قلبی شود.
- فیبروز و آریتمی‌ها: مصرف الکل بیش از حد می‌تواند باعث تغییرات در ساختار قلب و عروق شود. برخی از این تغییرات می‌تواند شامل تشکیل بافت نسجی غیرعادی یا فیبروز قلبی، همچنین نارسایی عروقی قلب (بخصوص در حالت‌هایی مانند فیبروز میوکارد) و آریتمی شود.
- فشار خون بالا (HBP): بخش عمده اثر الکل بر عملکرد قلب به افزایش فشار خون مربوط می‌شود. در ادامه عوامل خطر فشار خون بالا عنوان خواهد شد.
اثرات بلند مدت فشار خون بالا بر قلب افراد الکلی
فشار خون بالا تنش مداومی بر قلب وارد می‌کند و باعث می‌شود قلب برای پمپاژ خون سخت‌تر کار کند. این امر می‌تواند منجر به عوارض طولانی مدت از جمله موارد زیر شود:
- فشار خون بالا می‌تواند به پوشش داخلی رگ‌های خونی آسیب برساند و آن‌ها را مستعد تجمع رسوبات چربی (پلاک) کند. با گذشت زمان، این رسوبات می‌توانند شریان‌هایی را که خون‌رسانی به عضله قلب را تأمین می‌کنند، تنگ کرده و منجر به بیماری عروق کرونر شود.
- فشار خون کنترل نشده به طور قابل توجهی خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد. حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از عضله قلب مسدود می‌شود. فشار بر قلب عضله آن را در برابر چنین انسدادهایی آسیب‌پذیرتر می‌کند.
- بار کاری بیش از حد بر روی قلب می‌تواند عضله قلب را در طول زمان تضعیف کند و منجر به نارسایی قلبی شود. در نارسایی قلبی، کارایی قلب در پمپاژ خون کمتر می‌شود و در نتیجه علائمی مانند تنگی نفس، خستگی و احتباس مایعات ایجاد می‌شود.
مصرف الکل بعد از جراحی قلب
همان‌طور که قبلاً گفته شد، اثر عمده مصرف الکل بر عملکرد قلب، از طریق تغییر فشار خون است. بعد از عمل جراحی، پزشک داروهایی را تجویز می‌کند که فشار خون را کنترل کند. اگر بعد از ترخیص، بیمار الکل مصرف بکند، فشار خون از کنترل خارج می‌شود که می‌تواند عوارض جدی برای سیستم قلب و عروقی فرد داشته باشد.
همچنین از نظر روحی، بسیاری از افراد پس از عمل جراحی قلب باز، دچار بد خلقی می‌شوند. مصرف الکل در این زمان منجر به شدیدتر شدن این احساسات و باقی ماندن آن‌ها برای مدت طولانی‌تری می‌شود؛ بنابراین جراحان توصیه می‌کنند بیمار تا حد ممکن از مصرف الکل دور باشند.
جنسیت چه تغییری در اثر مصرف الکل بر عملکرد قلب ایجاد می‌کند؟
تحقیقات اخیر نشان داده است که اثر مصرف الکل بر عملکرد قلب می‌تواند وابسته به جنسیت باشد. سوءمصرف طولانی‌مدت الکل یکی از علل اصلی بیماری قلبی در مردان و زنان است؛ با این حال، مشخص شده است که مصرف زیاد این ماده اعتیادآور خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را در زنان بیشتر از مردان افزایش می‌دهد.
این تفاوت ممکن است به تفاوت‌های فیزیکی بین زن و مرد نسبت داده شود. عواملی مانند میزان کمتر آب بدن و اندازه بدن کوچک‌تر در زنان ممکن است در این تفاوت‌ها نقش داشته باشند؛ هر چند تحقیقات بیشتری برای درک کامل این مکانیسم‌ها مورد نیاز است.
دستیابی به بدنی سالم: قدم‌هایی برای ترک الکل
بهترین راه برای کاهش اثر مصرف الکل بر عملکرد قلب، ترک آن است. هر چند ترک الکل می‌تواند چالش برانگیز باشد، در اینجا چند نکته وجود دارد که می‌تواند در این باره به شما کمک کند:
- بدانید که چرا می‌خواهید الکل را ترک کنید: دلیل شما، می‌تواند سلامتی، صرفه‌جویی در پول یا بهبود رفاه کلی شما باشد. داشتن یک انگیزه واضح باعث می‌شود به برنامه خود پایبند باشید.
- به دنبال حمایت باشید: به دوستان و اعضای خانواده خود در مورد هدف خود بگویید و از آن‌ها کمک بخواهید.
- محرک‌های خود را شناسایی کنید و در برابر آن‌ها مقاومت کنید: از موقعیت‌ها، رویدادها و افرادی که ممکن است باعث تحریک شما شوند، اجتناب کنید. همچنین ممکن است جایگزین کردن الکل با سایر فعالیت‌های سالم مانند ورزش یا مطالعه مفید باشد.
- اهداف دست‌یافتنی تعیین کنید و پیشرفت خود را پیگیری کنید: اهداف واقع‌بینانه برای کاهش یا ترک الکل تعیین کنید و پیشرفت خود را زیر نظر بگیرید.
- به خود پاداش دهید: پیشرفت و دستاوردهای خود را با رفتارهای غیرالکلی مانند یک روز تفریح بیرون از خانه جشن بگیرید.
به یاد داشته باشید که ترک الکل می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و سلامت کلی شما را بهبود بخشد. اگر در تلاش برای ترک الکل هستید، برای گرفتن مشاوره تردید نکنید.
سخن پایانی
به طور کلی، نتایج مطالعات نشان می‌دهند مصرف مکرر و مستمر الکل در سطوح زیاد می‌تواند باعث افزایش فشار خون، آریتمی‌ها، میوکاردیوپاتی الکلی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی گردد. برای متعادل نگه‌داشتن اثر مصرف الکل بر عملکرد قلب، مهم است که درباره مصرف آن انتخاب‌های آگاهانه‌ای داشته باشیم. برای افرادی که قبلاً مشکلات قلبی داشته‌اند یا نگرانی‌هایی مرتبط با قلب دارند، بهتر است راهنمایی شخصی‌سازی شده توسط پزشک دریافت کنند. متخصصان ما در کلینیک آریتمی توانیر با سال‌ها فعالیت در این زمینه، می‌توانند بهترین همراه برای شما در این مسیر باشند.
منابع و مآخذ
https://health.clevelandclinic.org/how-to-stop-drinking/
https://arcr.niaaa.nih.gov/volume/40/2/effects-alcohol-cardiovascular-system-women
https://www.niaaa.nih.gov/publications/brochures-and-fact-sheets/women-and-alcohol
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7590834/
https://arcr.niaaa.nih.gov/volume/38/2/alcohols-effects-cardiovascular-system
https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCGEN.119.002814
