هولتر مانیتورینگ ضربان قلب

هولتر قلب، یکی از ابزار های کاربردی برای تشخیص مشکلات آریتمی و دیس آریتمی است. دستگاه هولتر مانیتورینگ قلب، عملکردی مشابه الکتروکاردیوگرافی دارد؛ اما در مواردی استفاده می شود که مشکلات آریتمی بر روی نوار قلب تشخیص داده نشود.

هولتر مانیتورینگ، یک دستگاه سیار بوده که به بدن بیمار متصل می شود و با ثبت وضعیت ریتم قلب بیمار در طول روز، تشخیص آریتمی و دیس آریتمی با هولتر مانیتورینگ آسان تر می شود. این دستگاه، توسط دکتر نورمن جِی هولتر (Dr. norman J. Holter) در سال 1957 ابداع شد و در حال حاضر، یکی از پرکاربردترین ابزارها در زمینه تشخیص بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود.

هولتر در بیماران قلبی چه کار می‌کند؟

هولتر، برای ثبت و ضبط هرگونه ناهنجاری در ریتم قلبی (دیس ریتمی یا آریتمی) به کار برده می‌شود. اساس کار هولتر مانیتورینگ قلب، مشابه الکتروکاردیوگرافی روتین است.

زمانی که فرد یکسری علائم به نفع مشکلات قلبی (بخصوص آریتمی‌ها) را داشته باشد ولی نوار قلب بیمار نرمال باشد، ممکن است که از هولتر استفاده کنیم. به عبارتیف هولتر بهترین ابزار برای تشخیص آریتمی‌ها در افرادی است که به صورت گاه به گاه دچار یک سری علائم می‌شوند.

هولتر یک دستگاه سیار است و به بدن بیمار متصل می‌شود؛ بیمار به فعالیت‌های روزانه خود ادامه می‌دهد و به محض شروع علائم، دکمه‌ی روی دستگاه را فشار می‌دهد تا فعالیت الکتریکی قلب هنگام حمله ثبت و ضبط گردد. داشتن نوار قلب بیمار هنگام بروز علائم، کمک شایانی به تشخیص و درمان بیماری قلبی فرد خواهد کرد.

هولتر فشار خون و تفاوت آن با هولتر قلب

هولتر فشار خون، یکی دیگر از دستگاه‌های پرکاربرد در زمینه‌ی بیماری‌های قلبی عروقی محسوب می‌شود. این دستگاه، از یک کاف فشار تشکیل شده که بر روی بازوی بیمار بسته می‌شود و یک دستگاه کوچک، که کاف را باد می‌کند و عدد فشار خون بیمار را  در خود ذخیره می‌نماید. هولتر فشار خون در فواصل زمانی منظم فشار بیمار را اندازه می‌گیرد، و می‌تواند نوسانات فشار خون بیمار در طی یک شبانه روز را به ما نشان دهد.

موارد استفاده از هولتر فشار خون عبارتند از:

• سندرم روپوش سفید (White Coat Syndrome)؛ بیمارانی هستند که فشار خون طبیعی و نرمال دارند، ولی به هنگام مشاهده روپوش سفید دچار اضطراب شده و فشارشان بالا می‌رود. در این بیماران، برای تشخیص دقیق فشار خون می‌توان از هولتر فشار خون استفاده نمود.
• پرفشاری مخفی (Masked Hypertension)؛ این بیماران معمولا فشارشان در کلینیک پایین‌تر از حالت عادی است.
• هنگام شروع درمان با داروهای ضد فشار خون (Anti Hypertensive)؛ می‌توان با کمک هولتر فشار خون، نوسانات فشار بیمار را ردیابی و دوز داروهای تجویز شده را تعدیل و اصلاح نمود.

نحوه استفاده از هولتر به چه صورت است؟

همانطور که گفته شد هولتر مانیتورینگ قلب، یک دستگاه کوچک است که ممکن است بر روی استخوان جناغ فرد متصل گردد. همچنین، ممکن است که آن‌ را به کمربند فرد ببندند و یا به گردن بیمار بیندازند.

در الکتروکاردیوگرافی معمولی، از 9 الکترود استفاده می‌شود (6 الکترود برای ثبت لید‌های پریکاردیال و 3 الکترود هم برای ثبت لید‌های اندام)؛ ولی تعداد الکترودهای موجود در هولتر مانیتورینگ قلب، معمولا 3 یا 5 عدد است. البته هولترهای 12 لیدی (12 Lead Holter’s Monitoring) هم موجود هستند که تعداد الکترودهای آن‌ها،  10 عدد است.

در هولترهای 12 لیدی، الکترودهای سینه ای (پریکاردیال) مشابه الکتروکاردیوگرافی معمولی نصب می‌گردد و برای نصب الکترودهای اندامی به طریق زیر عمل می‌کنیم:

1. الکترود اندام فوقانی راست را به روی شانه راست و الکترود اندام فوقانی چپ را به روی شانه چپ نصب می‌کنیم.
2. الکترود اندام تحتانی راست را به روی حاشیه دنده‌ای (Costal Margin) سمت راست و الکترود اندام تحتانی چپ را به حاشیه دنده‌ای سمت چپ متصل می‌کنیم.

نحوه قرارگیری هولتر با 5 الکترود به صورت زیر است:

• الکترود سفید بر روی شانه راست نصب می‌گردد.
• الکترود سبز بر روی حاشیه دنده‌ای راست نصب می‌گردد.
• الکترود طوسی رنگ به شانه چپ متصل می‌شود.
• الکترود قرمز به حاشیه دنده‌ای چپ متصل می‌شود.
• الکترود قهوه‌ای هم در فاصله بین‌دنده‌ای 4 و 5 در سمت راست جناغ متصل می‌شود.

قبل از اتصال الکترودها، بیمار حتما باید موی سینه خود را تراشیده باشد. محل اتصال الکترودها، با الکل ضدعفونی و خشک شده و کاغذ سمباده (Sand Paper or Exfoliation paper) روی پوست بیمار زده می شود. این اقدامات، جهت چسبیدن بهتر الکترودها و ثبت بهتر فعالیت الکتریکی قلب صورت می‌گیرد.

در صورتی که هولتر قلب از بدن شما جدا شده است و یا در خصوص نصب آن سؤال دارید، می‌توانید با متخصصین ما در کلینیک توانیر تماس بگیرید.

استفاده از هولتر قلبی در منزل

هولتر، معمولا برای 24 الی 48 ساعت روی بدن بیمار متصل باقی می‌ماند و حتما باید به بیمار توضیح داده شود که آن را، به هیچ وجه از بدن خود دور نکند.

بیمار هنگامی که هولتر را پوشیده است، باید از استحمام کردن پرهیز نماید؛ همچنین، باید از وسایل الکتریکی دوری نماید چون منجر به اختلال در ثبت نتایج می‌گردد. برخی از این وسایل عبارتند از:

• مسواک الکتریکی
• ریش تراش
• مایکروویو (Microwave)
• آهن‌ربا
• صندلی و تخت‌های ماساژ الکتریکی

همچنین دستگاه هولتر، بر روی خود یک دکمه دارد. حتما باید به بیمار توضیح داده شود، که در صورت بروز هرگونه علائم (نظیر تپش قلب و Palpitation، سرگیجه، سیاهی رفتن چشم‌ها و …..)، دکمه دستگاه را فشار دهد تا فعالیت الکتریکی قلب در آن زمان ثبت شود.

مقاله‌ای در ژورنال قلب اروپا به بررسی دستگاه هولتر جدید ePatch® پرداخته است، که نسبت به دستگاه‌های سنتی هولتر مزایای زیادی دارد. این دستگاه، با طراحی ساده و بدون نیاز به کابل و شارژ، قادر به ثبت ECG به مدت ۱۴ روز است و در شرایط مختلفی مانند دوش گرفتن، ورزش و خواب قابل استفاده می‌باشد.

این مطالعه نشان می دهد، که این تکنولوژی دقت بالا و کارایی بیشتری نسبت به روش‌های سنتی دارد و در کاهش هزینه‌ها و زمان‌های تحویل نتایج موثر است^{. Initial clinical experience with new technology: ePatch extended Holter monitoring | European Heart Journal | Oxford Academic (oup.com)}

عوارض هولتر قلبی چیست؟

عارضه مهمی برای هولتر قلبی ذکر نشده است؛ به جز ایجاد یکسری ضایعات پوستی و خارش، در محل قرارگیری الکترودها. به همین دلیل قبل از نصب الکترودها، حتما توصیه می‌شود که از ژل و لوسیون‌های مختلف استفاده گردد، تا احتمال ایجاد این عارضه کاهش یابد.

اندیکاسیون‌های انجام هولتر قلبی

بطور مشخص و مکتوب، شرایط خاصی برای بکارگیری هولتر مانیتورینگ قلبی وجود ندارد؛ ولی هرگاه که شک به مشکلات قلبی بخصوص آریتمی‌ها، همراه با علائم گهگاهی و نوار قلب نرمال داشتیم، می‌توانیم از هولتر استفاده کنیم. برخی از موارد اندیکاسیون هولتر مانیتورینگ عبارتند از:

• بیماری که به صورت گهگاهی دچار تاکی کاردی و Palpitation می‌شود.
• بیماری که به صورت گهگاهی دچار درد قفسه سینه می‌شود.
• بیماری که به صورت دوره‌ای دجار تنگی نفس می‌شود.
• بیماری که به صورت مکرر دچار سنکوپ می‌شود.
• بروز وقایع و علائم نورولوژیک دوره‌ای، در فردی که مشکوک به آریتمی‌های دوره‌ای، بخصوص فیبریلاسیون دهلیزی (AF) و فلوتر است.
• بررسی کارایی (Efficacy) داروهای آنتی آریتمیک و عوارض جانبی (Side effects) سایر داروها، در افرادی که ریسک فاکتور قلبی عروقی دارند.
• بررسی احتمال بروز مرگ ناگهانی قلبی (Sudden Cardiac Death Or SCD)، در افراد دارای ریسک فاکتور مثلا بیماران مبتلا به سندروم کرونری حاد (ACD یا هایپرتروفی بطن‌ها (VH)

به بیمار توضیح داده می‌شود، که در صورت بروز تاکی کاردی یا تپش قلب و همچنین علائم پیش از سنکوپ (مثل احساس یخ کردن، سبکی سر، سرگیجه، سیاهی رفتن چشم‌ها و….)، دکمه‌ی واقع بر دستگاه هولتر را فشار دهد تا ریتم قلبی حین حمله احتمالی ثبت و ضبط گردد.

در صورت وجود هرگونه آریتمی در نوار قلب بیمار، متوجه می‌شویم که علت بروز علائم بیمار، احتمالا همین آریتمی‌ها و مشکلات قلبی هستند. در این صورت، می‌توانیم درمان مناسب را برای فرد انجام داده و از تکرار مجدد این حملات جلوگیری کنیم.

اگر با هر یک از علائم یا نشانه‌های فوق مواجه هستید، حتما باید به یک مرکز تخصصی قلب مراجعه نمایید. در مرکز فوق تخصصی آریتمی توانیر، پزشکانی همچون دکتر محمود افتخار زاده حضور دارند که با تجربه و سلبقه درخشان در درمان بیماریهای مختلف قلبی، مشکل شما را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تشخیص داده و با کمک پیشرفته‌ترین تجهیزات پزشکی، سیر بهبود شما را تسریع می‌بخشند.

کانترااندیکاسیون هولتر قلبی

کانترااندیکاسیون یا موقعیت و شرایط خاصی، که در آن بکارگیری هولتر ممنوع باشد نیز برای این روش ذکر نشده است. تنها نکته حیاتی در این زمینه، این است که اگر بیمار از لحاظ اختلالات قلبی عروقی High RISK باشد، باید حتما به صورت بستری (Inpatient) تحت نظر و از انجام هولتر پرهیز شود؛ چون که در این صورت، ممکن است زمان از دست برود و در این بازه‌ی زمانی، ممکن است که اتفاقات ناگواری مثل CVA، MI و .. برای بیمار رخ دهد.

نقش هولتر در تشخیص آریتمی

گفتیم که هولترها می‌توانند دارای دارای 3 یا 12 لید باشند؛ اینکه کدام یک از این دو نوع هولتر مورد استفاده قرار گیرند، بستگی به تشخیص پزشک دارد. در ادامه به بررسی مواردی میپردازیم از این دو نوع مختلف هولتر ممانیتور استفاده می گردد.

1. اگر هدف فقط تشخیص آریتمی‌هاست، می‌توان از هولترهای دارای 3 لید استفاده نمود.
2. اگر پزشک قصد دارد که محل کانون ضربان‌ساز را تشخیص دهد، استفاده از هولترهای دارای 12 لیده ارجحیت دارند. هولترهای 12 لیده دقت بسیار بالاتری برای تشخیص انواع آریتمی‌ها دارند.
3. اگر علائم بیمار بیش‌تر حالت مداوم داشته باشد و با فواصل کوتاهی علائم بیمار تکرار گردد، بهتر است که از هولترهای 12 لیده استفاده کرد.

انواع آریتمی های قلبی قابل تشخیص با هولتر مانیتورینگ قلب

علاوه بر موارد زیر، بسیاری از انواع دیگر آریتمی‌ها نیز با کمک دستگاه هولتر قلب قابل ردیابی و تشخیص هستند. پس از تشخیص این آریتمی هابه کمک هولتر، پزشک می‌تواند درمان مناسب را برای بیمار شروع کند. 

• تاکی کاردی‌های فوق بطنی (Supraventricular Tachycardia or SVT )
• تاکی کاردی‌های بطنی (Ventricular Tachycardia or VT or VTac)
• فلوتر دهلیزی (Atrial Flutter)
• فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation or AF)
• سندروم QT طولانی (Long QT Syndrome)
• انقباض زودرس دهلیزی (Premature Atrial Contraction or PAC)
• انقباض زودرس بطنی (Premature Ventricular Contraction or PVC)
• بلوک‌های دهلیزی بطنی (Atrioventricular Block)
• بلوک شاخه‌ای راست (Right Bundle Branch Block or RBBB)
• بلوک شاخه‌ای چپ (Left Bundle Branch Block or LBBB)

جالب است بدانید، که در بیماری های قلبی تخصصی نیز نباید تاثیر هولترینگ را نادیده گرفت. در مقاله تاثیر هولتر مانیتورینگ در درمان و تشخیص PVC، این موصوع به صورت دقیق بررسی شده است. 

قیمت دستگاه هولتر قلبی

بسته به این که هولتر دارای 3، 5 و یا 12 الکترود باشد و همچنین بسته به شرکت تولیدکننده، قیمت هولتر مانیتورینگ قلب می‌تواند بسیار متغیر باشد.

اجاره دستگاه هولتر قلب

با توجه به هزینه‌ی نسبتا بالای هولتر مانیتورینگ قلبی و همچنین با توجه به اینکه در عمده موارد، بیمار فقط یکبار (آن هم به مدت 24 الی 48 ساعت) از آن استفاده می‌کند، بسیاری از بیماران تمایلی به خرید آن ندارند و می‌توانند آن را اجاره نمایند و پس از اتمام کار و مشاهده نوار قلب توسط پزشک، آن را عودت دهند.

کلینیک آریتمی توانیر از معتبرترین کلینیک‌های آریتمی با حضور پزشکان حاذق و پرسنل با تجربه در تهران می‌باشد که می‌توانید برای پیگیری و بررسی وضعیت قلب خویش،  مانند وجود آریتمی و درمان آن و در صورت لزوم انجام تست‌های تشخیصی از جمله اکوکاردیوگرافی و تست هولتر به این مرکز مراجعه نمایید، جهت رزرو نوبت و مشاهده راه‌های ارتباطی به بخش تماس با ما مراجعه نمایید.