گرفتاری یا آریتمی قلبی در کرونا، میتواند به فرمهای مختلفی خود را نشان دهد. بیماری کرونا که از حدود دو سال قبل در دنیا بهصورت پاندمی شایع شده، در ابتدا تصور میشد که فقط ریهها را گرفتار میکند یا گرفتاری عمدتاً در ریههاست؛ بعدها، در سیل پاندمی متوجه شدند که کرونا (corona virus) بسیاری از ارگانهای دیگر را هم، میتواند تحت تأثیر قرار بدهد.
علاوه بر مشکلات ریوی، که منجر به تنگی نفس و علائم دیگر تنفسی میشود و باعث کاهش اکسیژن خون نیز خواهد شد؛ یکی از مهمترین گرفتاریهایی که افراد خواهند داشت، گرفتاریهای قلبی است. در این مقاله، به فرمهای مختلف گرفتاری قلبی یا انواع آریتمی قلبی در کرونا پرداختهشده است. پس اگر به دنبال اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ادامه مقاله همراه باشید.
گرفتاری یا آریتمی قلبی در طی دوران کرونا
آریتمی قلبی در کرونا، میتواند بهصورت گرفتاری ثانویه و کاهش اکسیژن خون باشد؛ همچنین این گرفتاری، میتواند به شکل مستقیم و به صورت التهاب در عضله قلب ایجاد شود. کرونا، تمایل به ایجاد لخته در مناطق مختلف بدن را دارد و همین امر، موجب آریتمی و گرفتاریهای متعدد قلبی میشود.
مطالعه رجبی و همکاران، نشان داده است که آریتمی قلبی در 23.6 درصد از بیماران مبتلا به COVID-19 و در 61.8 درصد از بیماران ICU مبتلا به COVID-19 مشاهده می شود. هیچ عامل خطری برای آریتمی قلبی در بیماران COVID-19 در این مطالعه یافت نشده است. Prevalence and Risk Factors of Cardiac Arrhythmia in COVID-19 Patients | International Journal of Cardiovascular Practice | Full Text (brieflands.com)
در زیر به لیستی از این گرفتاری و آریتمی قلبی در کرونا اشاره شده است:
سکته مغزی و آمبولی ریه
ویروس کرونا با ایجاد اختلال در انعقاد خون، میتواند منجر به تشکیل لختههای خونی شود. این لختهها با انسداد عروق مغزی، باعث سکته مغزی شده و علائمی مانند فلج اندامها و اختلال در گفتار را به دنبال دارند. همچنین، حرکت لخته به سمت ریه موجب آمبولی ریه میشود که با علائمی همچون تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه و کاهش اکسیژن خون همراه است.
سکته قلبی
نوعی از آریتمی قلبی در کرونا که با آن مواجه هستیم، سکته قلبی است؛ این اتفاق، حتی میتواند در فردی رخ دهد که سابقه بیماری قلبی نداشته باشد. ممکن است کسی، سابقه بیماری قلبی مانند تنگی عروق داشته باشد و این تنگی عروق بی علامت باشد، ولی در جریان کرونا به دلیل اضافه شدن لخته، دچار سکته قلبی شود.
علاوه بر این موارد، کرونا بهطور مستقیم میتواند باعث گرفتاری عضله قلب شود که به آن التهاب عضله قلب یا میوکاردیت میگویند.
ایجاد لخته
گرفتاری دیگری که در جریان کرونا وجود دارد ایجاد لخته است. هم در بیماری کرونا و هم بهندرت در بعضی از فرمهای واکسنهایی که برای کرونا استفاده میشود، ما تشکیل لخته خون را خواهیم داشت. تشکیل لخته خون، میتواند در پا و اندام های تحتانی باشد و با ورم و درد پا مشخص شود.
ممکن است تشکیل لخته، در سیاهرگهای احشایی باشد و با درد شکم خود را نشان دهد. گاهی نیز، لختههایی که در احشا یا پا ایجادشدهاند، در درون رگ حرکت کنند و منجر به آمبولی ریه شوند و فرد با تنگی نفس و درد قفسه سینه مراجعه کند.
همچنین، تشکیل لخته تقریباً در همه شریانها ازجمله شریانها یا سرخرگهای مغزی گزارششده است؛ بنابراین ممکن است، سکته مغزی بر اثر کرونا رخ دهد. همه این موارد، با شیوع بسیار کم هستند، ولی در هرصورت باید مراقب بود.
همچنین همانطور که گفته شد، این موارد در بعضی از واکسنها نیز مشاهده شده اند. بنابر تحقیقات انجام شده، بعضی از فرمهای واکسن، بهخصوص آن دسته از واکسنهایی که از آدنوویروس بهعنوان حامل پروتئین اسپایک استفاده میکنند، بیش از سایرین منجر به ایجاد لخته خواهند شد.
اگر فرد با هرکدام از موارد ذکرشده مواجه شد، باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کند تا سطح پلاکت خون، توسط متخصصان موردبررسی قرار بگیرد.
در صورتیکه پلاکت خون پایین بود و شاخص مربوط به تشکیل لخته، یعنی دی دایمر افزایش قابلتوجه داشت؛ این دو با یکدیگر، تأییدی بر عارضه نادر واکسن هستند. البته این عارضه، بهندرت و 4 نفر در 1 میلیون مشاهده میشود؛ بنابراین جای نگران نیست و تنها با اتکا بر این مورد، نمیتوان افراد را از تزریق واکسن منع نمود.
تصورات اشتباه در مورد ایجاد لخته پس از تزریق واکسن
تصور اشتباه اول
این تصور در بعضی از افراد وجود دارد که چون من قبلاً در قلبم لخته تشکیلشده، و سکته مغزی یا قلبی کردهام، سابقه آمبولی ریه دارم یا سابقه تشکیل لخته در پا را داشتهام، بنابراین کاندیدای خوبی برای تزریق واکسن کرونا نخواهم بود.
این یک تصور بسیار اشتباه است، به این دلیل که این مکانیزم، یک مکانیزم کاملاً متفاوت است و تشکیل لختههای بعد از واکسیناسیون، اتفاقاً در افرادی رخ میدهد که ازلحاظ سنی جوانتر هستند و از سلامت نسبتاً کاملی برخوردار هستند. توجه به آریتمی قلبی در کرونا بسیار مهم است، اما وجود بیماریهای قلبی و لختههای قبلی باعث نمیشود که لختههای ناشی از واکسن، بیشتر تشکیل شوند.
تصور اشتباه دوم
بعضی از بیماران، تصور میکنند که اگر قبل یا بعد از واکسن از داروهایی مانند آسپرین و داروهای ضد لخته استفاده کنند، دچار عارضه تشکیل لخته نخواهند شد؛ این نیز، یک تصور اشتباه از نحوه برخورد با آریتمی قلبی در کرونا است، زیرا درصدی از موارد تشکیل لخته که با کاهش پلاکت همراه است، میتواند منجر به خونریزی شود.
در این صورت، فردی که آسپرین خورده باشد و این عارضه نادر برای او رخ دهد، ممکن است دچار خونریزی شود؛ بنابراین، چنین توصیهای وجود ندارد و این پیشنهادها کاملاً اشتباه هستند و مستندات و پایه علمی ندارند.
اگر برخی از افراد کم تجربه و نا آگاه در کادر درمان این توصیه را به شما میدهند، حتماً با پزشکان قلب و دیگر متخصصان آشنا با بیماری کرونا مشورت کنید؛ و از مصرف داروهایی مانند آسپرین همراه با واکسن، برای جلوگیری از عارضه تشکیل لخته خودداری کنید.
پاتس (POTS):
نوع دیگر آریتمی قلبی در کرونا، پاتس نام دارد؛ درواقع پاتس، همان سندروم افزایش ضربان در هنگام ایستادن (Postural Orthostatic Tachycardia Syndrome) است.در واقع در پاتس، وقتی فرد از جای خود بلند میشود و تغییر وضعیت میدهد، ضربان قلب وی بیش از ۳۰ ضربه افزایش پیدا میکند.
بهطور مثال هنگامیکه فرد نشسته یا خوابیده است، ضربان قلب او حدود 70 میباشد، هنگامیکه میایستد ضربان او حدود 120 خواهد شد؛ بنابراین فرد احساس تپش قلب میکند. در ادامه فشارخون بیمار کاهش پیدا میکند، ولی کاهش آن در حدی نیست که منجر به ایجاد بیهوشی شود و فقط فرد احساس سرگیجه گذرا خواهد داشت.
اما آنچه ذر مورد این نوع آریتمی قلبی در کرونا مهم است، تپش قلب است که میتواند بسیار آزاردهنده باشد. این مشکل، در دوران بهبودی یا نقاهت بیماری کرونا به وفور دیده میشود.
عارضه پاتس درمان خاص خود را دارد؛ داروی خاصی وجود دارد که توسط پزشک به بیماران داده میشود تا علاوه بر کنترل ضربان قلب، مانع افت فشار نیز شود. بسیاری از داروهایی که برای کاهش ضربان قلب به بیمار داده میشوند، با افت فشارخون همراه هستند؛ بنابراین باید این مورد را بسیار مورد توجه قرار داد.
پس با وجود اینکه این داروها، میتوانند از بالا رفتن ضربان قلب در مواجه با این نوع آریتمی قلبی در کرونا جلوگیری کنند، اما علائم سرگیجه را به همراه خواهند داشت و ممکن است، بیماری سنکوپ یا شبه سنکوپ در فرد حادث شود. داروهای خاصی هستند که برعکس داروهای معمولی هم ضربان را کاهش میدهند و هم باعث افت فشارخون نمیشوند، بنابراین بیماران باید فقط از این داروها مصرف کنند.
فیبریلاسیون دهلیزی
عارضه دیگری که ممکن است به طور معمول، در جریان بیماری کرونا یا در مرحله بهبودی بیماری مشاهده شود، فیبریلاسیون دهلیزی است.
فیبریلاسیون دهلیزی، با شدت بیماری ارتباط دارد و بیشتر در فرمهای شدید کرونا دیده میشود. البته، اگر بیمار به هر دلیلی زمینه فیبریلاسیون دهلیزی داشته باشد، مثلاً فشارخون بالا داشته و در نتیجه آن دهلیز بزرگشده باشد یا بیماری دریچهای داشته باشد، بهطوری که دهلیز چپ بزرگشده باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که به عارضه فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا شود.
بنابراین اگر فیبریلاسیون دهلیزی در جریان کرونا مشاهده شود، حتماً پزشک باید برای بررسی دقیق این آریتمی قلبی در کرونا، با استفاده از اکوکاردیوگرافی وجود بیماریهای همراه قلبی را رد کند تا بر اساس این عارضه و با اطمینان کامل، درمان صورت بگیرد.
همانند بقیه موارد فیبریلاسیون دهلیزی، این نوع از فیبریلاسیون دهلیزی میتواند با ریسک لخته و آمبولی مغزی همراه باشد، بنابراین در صورت لزوم، پزشک معالج داروهای ضد لخته را باید در هنگام مواجه با این علائم شروع کند.
بلوکهای قلبی
عارضه دیگری که گاهی دیده میشود و خیلی شایع نیست، بلوکهای قلبی است؛ اغلب بلوکهای قلبی در جریان کرونا، گذرا هستند و نیازی به گذاشتن باتری نخواهند داشت.
در اکثر موارد، درمان این شکل از آریتمی قلبی در کرونا با تحت نظر گرفتن بیمار و مانیتورینگ او کفایت میکند؛ البته، در درصد کمی از این نوع آریتمی قلبی در کرونا، ممکن است نیاز به پیس میکر (Pacemaker) یا باتری قلب باشد.
کرونا یا گاهی درمانهای کرونا، میتوانند باعث برادی کاردی یا کاهش ضربان قلب شوند. اغلب این کاهش ضربان قلب، فرم خفیفی داشته و ضربان به محدوده ۵۰ می رسد و نیازی به درمان ندارد. بهندرت ممکن است در کسانی که برخی داروهای خاص دریافت میکنند، برادی کاردی شدید باشد و بیمار نیاز به درمان پیدا کند. این موضوع هم، از مواردی است که باید به آن توجه کرد و پزشکان باید با آن آشنا باشند.
اقدامات احتیاطی بعد از مشاهده علائم آریتمیهای قلبی
آریتمیهای قلبی و یا گاهی ایست قلبی، میتوانند در جریان کرونا یا در مرحله نقاهت رخ دهند. هرچند برخی از انواع آریتمی های قلبی مانند آریتمی قلبی در خواب، در کرونا خیلی شایع نیستند؛ اما ازآنجاییکه بیماریهای قلبی اتفاقات ناخوشایندی هستند، در اذهان باقی خواهند ماند.
بهطور حتم، پزشکان تجربیات تلخی از افرادی دارند که به دلیل کرونا دچار ایست قلبی شدهاند؛ درحالیکه درگیری آنها با کرونا، ممکن است خیلی شدید نبوده باشد و در عرض چند هفته بعد از بیماری، این اتفاق ناگوار برای آنها رخداده باشد.
بنابراین، اگر شکی به گرفتاری قلبی وجود دارد یا اینکه در آزمایشهایی که انجام میشود، شاخص های مربوط به آسیب عضله قلب مشاهده میشود، بهطور حتم پزشک شما یک مشاوره قلب همراه با اکو کاردیو گرافی، در یک کلینیک معتبر مانند کلینیک آریتمی توانیر درخواست خواهد کرد و در صورت لزوم، با ام آر آی (MRI) به التهاب عضله قلب و گرفتاری عضله بطنی پی خواهد برد.
در اینگونه موارد، یکی از توصیههای مهم، محدودیت فعالیتهای ورزشی حتی در دوران نقاهت است. بهخصوص افرادی که بهصورت حرفهای ورزش را دنبال میکنند، اگر دچار بیماری کرونا شدهاند و از گرفتاری عضله قلب یا همان میوکارد رنج میبرند، باید برای آنها محدودیت ورزشی گاهی تا ۳ ماه اعمال شود تا از انواع آریتمی قلبی در کرونا مصون باشند.
آریتمی قلبی در کودکان مبتلا به کرونا
همانطور که گفته شد، کروناویروس میتواند سیستم قلب و عروق را تحت تأثیر قرار دهد و باعث ایجاد التهابات و آسیبهای مختلف، در عضله قلب شود. کودکان مبتلا به کرونا نیز، از این قاعده مستثنی نیستند و ممکن است دچار مشکلات قلبی شوند. یکی از این مشکلات، آریتمی قلبی یا نامنظم شدن ضربان قلب است که میتواند نشانهای از آسیب به سیستم قلبی عروقی باشد.
علائم آریتمی قلبی در کودکان
آریتمی قلبی در کودکان مبتلا به کرونا، ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد که شامل ضربان قلب نامنظم، تپش قلب شدید، سرگیجه، خستگی مفرط و حتی غش کردن است. این علائم، میتوانند نشانهای از وجود مشکلات جدیتر باشند و نیاز به بررسی و مداخله پزشکی دارند.
تشخیص و درمان
تشخیص آریتمی قلبی در کودکان مبتلا به کرونا، از طریق آزمایشهای مختلفی مانند الکتروکاردیوگرام (ECG) و مانیتورینگ هولتر انجام میشود. درمان این وضعیت، بستگی به شدت و نوع آریتمی دارد؛ در برخی موارد، درمانهای دارویی ممکن است کافی باشند، در حالی که در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به مداخلات تخصصیتر، مانند کاتتر ابلیشن یا حتی استفاده از دستگاههای کمکی قلبی باشد.
پیشگیری و مراقبت
پیشگیری از آریتمی قلبی در کودکان مبتلا به کرونا، نیاز به رعایت نکات بهداشتی و پیشگیری از ابتلا به ویروس دارد. والدین باید به علائم و نشانههای تغییر در وضعیت قلبی کودکان خود، دقت کنند و در صورت مشاهده علائم مشکوک، سریعاً به پزشک مراجعه کنند؛ همچنین، مراقبتهای مناسب پس از بهبودی از کرونا؛ برای نظارت بر سلامت قلب کودکان اهمیت دارد.
آریتمی قلبی در کودکان مبتلا به کرونا، یک مشکل جدی است که نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد. با توجه به تأثیرات بالقوه کرونا بر سیستم قلبی عروقی، آگاهی و توجه به علائم و نشانههای آریتمی در کودکان، میتواند به تشخیص بهموقع و مداخله مناسب کمک کند. مشاوره با پزشکان متخصص و انجام آزمایشهای لازم ،میتواند سلامت قلب کودکان را حفظ کرده و از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری کند.
کلینیک آریتمی توانیر، مجموعهای را در شهر تهران پدید آورده است که شما عزیزان بدون نیاز به مراجعه به سایر مراکز، میتوانید در آن از مشکلات قلبی خود آگاهی یافته و برای درمان این مشکلات از متخصصان حاذق تیم توانیر یاری بجویید.
