نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌ های قلبی چیست؟

انجام اکوکاردیوگرافی یا اکو قلبی، در تشخیص آریتمی های قلبی را می توان اصلی ترین مرحله تشخیص آریتمی قلبی معرفی کرد؛ تشخیص علت بروز آریتمی‌های قلبی، بر نحوه درمان و انتخاب بهترین روش درمانی توسط پزشک متخصص، تاثیر بسزایی دارد.

در نظر داشته باشید که، بررسی سوابق پزشکی بیمار و انجام آزمایش‌ها و تست‌های تشخیصی نظیر اکوکاردیوگرافی، دقیق‌ترین تشخیص را در پی خواهد داشت.

طبق بررسی های انجام شده توسط دسای و همکاران، انتظار می‌رود که شیوع آریتمی‌ها بین 1.5 تا 5 درصد در جمعیت عمومی باشد؛ و فیبریلاسیون دهلیزی، شایع‌ترین نوع آن است. آریتمی قلبی، ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند یا نداشته باشد و می تواند حمله ای باشد؛ بنابراین، تشخیص به موقع آریتمی قلبی بسیار حائز اهمیت است. Arrhythmias – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov)

به طور کلی، آریتمی های قلبی بر اثر دو عامل اتفاق می افتند:

1. اختلال در عملکرد سیستم الکتریکی قلبی
2. اختلال در ساختمان قلب

هر چه تشخیص آریتمی‌های قلبی زودتر صورت گیرد، بیمار رنج کمتری را متحمل شده و درمان سریع‌تر انجام خواهد شد؛ مخصوصا اگر بروز آریتمی‌های قلبی در اثر اختلالات ساختمانی قلب ایجاد شده باشد، تشخیص زود هنگام و صحیح به حفظ سطح سلامت بیمار کمک خواهد کرد.

ناگفته نماند که در بسیاری از موارد، پس از تشخیص آریتمی‌های قلبی ناشی از مشکلات ساختمانی قلب، باید ابتدا بیماری ساختمانی قلب درمان گردد؛ در غیر این صورت، نمی‌توان انتظار درمان صحیح آریتمی‌های قلبی را داشته باشیم.

در این مقاله، قصد داریم به بررسی نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌ قلبی و علت بروز آن‌ها و اهمیت انجام اکو قلبی، زیر نظر بهترین فوق تخصص اکو قلبی در تهران بپردازیم.

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره آریتمی‌های قلبی، تشخیص دقیق آن‌ها با استفاده از اکوکاردیوگرافی و آشنایی با جدیدترین روش‌های درمانی، می‌توانید صفحه اینستاگرام کلینیک آریتمی توانیر را دنبال کنید.

نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی؛ بررسی وضعیت ساختمانی قلب

ساختمان قلب، یک ساختار چهار حفره‌ای شامل دو بطن و دو دهلیز است. هر یک از این حفره‌ها ساختار، اندازه و عملکرد خاص خود را دارند. سلامت و هماهنگی عملکرد این چهار حفره عملا بیانگر سلامت قلب و نحوه صحیح فعالیت آن است.

انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت حفره‌های قلبی را بررسی نماید. برخی از مهم‌ترین سوالاتی که لازم است از طریق اکو قلبی پاسخ داده شوند عبارت‌اند از:

• آیا حفره‌ها اندازه طبیعی دارند و یا ابعاد آن‌ها افزایش داشته است؟
• آیا عملکرد حفره‌هایی که اندازه طبیعی دارند، صحیح و کامل است؟
• در صورت بروز اختلال و افت عملکردی حفره‌ها، علت آن چیست؟
• آیا بیماری موجود دقیقا یک بیماری مرتبط با قلب محسوب می‌شود یا از طریق نارسایی در ارگان‌های دیگر به قلب منتقل شده است؟
• در صورت بروز بیماری مرتبط با قلب، آیا این بیماری منشا دریچه‌ای دارد؟

به این ترتیب، می‌توان تمامی مواردی که به ساختار و عملکرد دریچه‌ای و ساختمانی قلب مربوط می‌شوند را از طریق اکوکاردیوگرافی بررسی نمود. اکوکاردیوگرافی کمک می‌کند تا حتی اگر اختلال از تاثیر ارگان‌های دیگر بر روی قلب ایجاد گردیده است، مشخص گردد.

نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص عوارض قلبی؛ بررسی وضعیت انقباض و رهاسازی قلب

همانطور که گفته شد، امکان تشخیص آریتمی‌های قلبی با اکوکاردیوگرافی میسر است؛ اکوکاردیوگرافی، کمک می‌کند تا ساختمان و عملکرد قلب به خوبی بررسی شود. یک قلب سالم باید بتواند به طور صحیح منقبض شده و در نهایت منبسط گردد. هر گونه اختلال در انقباض و رها شدن عضله قلب، می‌تواند نشان دهنده یک بیماری قلبی یا آریتمی باشد؛ این مساله، در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

ممکن است اختلال در ضربان و انبساط و انقباض ماهیچه قلب، با تغییر در اندازه حفره‌های قلب همراه شود؛ در این صورت، بروز آریتمی‌های قلبی مهمی نظیر فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation (AF)) اجتناب ناپذیر خواهد بود. کاربرد اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی این چنینی، برای اندازه گیری اندازه حفره‌های اصلی قلب است

نقش اکو قلبی در تشخیص آریتمی‌ قلبی؛ تشخیص اختلالات مادرزادی قلب

یکی دیگر از مواردی که کمک می‌کند تا نقش اکو قلبی در تشخیص عوارض قلبی و بیماری‌های دیگر قلب موثر باشد، تشخیص اختلالات مادرزادی قلب است. لازم است بدانید، در بسیاری از مواردی که افراد بزرگسال به انواع بیماری‌های قلبی دچار می‌شوند، ریشه در هنگام تولد آن‌ها دارد؛ یعنی شخص، با اختلال قلبی مادرزادی به دنیا آمده و در سنین بالا با علائم آریتمی‌های قلبی حاصل از آن روبرو شده است.

برخی از علائم این نوع بیماری‌ها عبارت‌اند از:

• حال عمومی نامساعد
• تنگی نفس
• احساس تپش قلب
• احساس درد در قفسه سینه

به این ترتیب، با انجام اکوکاردیوگرافی می‌توان وجود اختلالات مادرزادی و بیماری‌های ناشی از آن را نیز نشان داد.

انواع روش‌های اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی کدام‌اند؟

استفاده از اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و دیگر بیماری‌های مرتبط با قلب، با روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. در واقع، طی اکوکاردیوگرافی لازم است اقداماتی انجام گیرد تا اکوی قلب دقیق‌ترین نتیجه را داشته باشد. در ادامه، به روش‌های مرسوم برای انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی اشاره خواهیم کرد.

اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی؛ روش کنتراست اکو

گاهی علت بروز بیماری‌ها و اختلالات قلبی، وجود سوراخ‌های ریز در ساختمان یا عضله قلب است. این سوراخ‌ها ممکن است به قدری کوچک و ریز باشند که با چشم تشخیص داده نشوند.

اکوکاردیوگرافی با روش کنتراست اکو، روشی است که در این گونه موارد مفید است. طی روش کنتراست اکو، یک سرم کوچک به بیمار تزریق می‌شود؛ این سرم کمک می‌کند تا سوراخ‌های ریز موجود در ساختمان قلب، به سادگی تشخیص داده شوند. این روش می‌تواند در تشخیص اختلالات مادرزادی قلب بسیار مفید واقع شود.

اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی؛ روش اکوی بافتی (Tissue Doppler Imaging)

روش دیگر اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی، انجام اکوی بافتی است که با اصطلاح لاتین Tissue Doppler Imaging به کار برده می‌شود. اکوی بافتی، به پزشک متخصص قلب و عروق کمک می‌کند تا وضعیت عملکرد عضله قلب (ریلکس شدن قلب) را بررسی نماید.

دقت در نحوه انقباض و ریلکس شدن ماهیچه قلب، از مهم‌ترین فاکتورها در تشخیص آریتمی‌های قلبی محسوب می‌شود. لازم است بدانید که در بسیاری از موارد، ممکن است با روش‌های معمول و معاینات اولیه، اختلالات عملکردی قلب مشخص نشود. اما با انجام اکوی بافتی، افت عملکرد قلب به خوبی قابل تشخیص خواهد بود.

در اصل، اکوکاردیوگرافی با روش Tissue Doppler Imaging برای اندازه گیری فشارهای داخل قلب به کار می‌رود. روش اکوکاردیوگرافی بافتی، به تشخیص زود هنگام بیماری‌های جدی نظیر هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی کمک شایانی خواهد کرد. طی این بیماری، عضله قلب بزرگتر از حالت عادی شده و دیواره‌های ضخیمی پیدا خواهد کرد.

نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی چیست؟

بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی یا بزرگ شدن ماهیچه قلب، یکی از بیماری‌های قلبی نسبتا رایجی است که در بین زنان و مردان دیده می‌شود. این بیماری، به صورت وراثتی و از طریق ژن‌ها ایجاد می‌گردد. طی بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، ضخامت دیواره قلب افزایش می‌یابد.

تا پیش از پیشرفت علم و انجام تست‌های دقیق ژنتیکی، به ازای هر 500 نفر یک بیمار مبتلا به هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی وجود داشت. اما امروزه، این بیماری با آمار بالاتر یعنی 1 در 200 نفر دیده می‌شود. به این ترتیب، این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود که ممکن است در افراد مختلف به وجود آید.

تشخیص بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، از طریق انجام آزمایش اکوکاردیوگرافی بافتی انجام می‌گیرد. هر چه این بیماری زودتر تشخیص داده شود، درمان و کنترل آن راحت‌تر خواهد بود. در بسیاری ازّ موارد، برای اطمینان از وجود ژن غالب در اعضای یک خانواده، آزمایش ژنتیک انجام می‌گیرد.

تقریبا 50 درصد فرزندان یک فرد با ژن معیوب، می‌توانند به بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی مبتلا شوند؛ بنابراین، شناسایی زودرس آن اهمیت فراوانی دارد.

چگونه می‌توان با تشخیص بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، از بروز آریتمی‌های قلبی پیشگیری کرد؟

بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، خود می‌تواند منجر به بروز آریتمی‌های قلبی خطرناک نظیر فیبریلاسیون دهلیزی (AF) شود. این بیماری، عمدتا در اثر تغییر اندازه حفره‌های قلب، ضخیم شدن دیواره قلب و یا ایجاد مشکل در رهاسازی قلب به وجود می‌آید.

انجام اکوکاردیوگرافی کمک می‌کند تا اندازه حفره‌های قلبی و عملکرد آن‌ها بررسی گردد؛ همچنین، این نوع آزمایش کمک می‌کند تا ضخامت دیواره قلب به طور دقیق اندازه گیری شود.

در صورت عدم تشخیص به موقع و افزایش بیش از حد ضخامت قلب، در ضربان و ریتم قلب اختلال ایجاد می‌شود؛ این وضعیت، می‌تواند در نهایت منجر به بروز آریتمی‌های قلبی خطرناک‌تر نظیر آریتمی تاکی کاردی بطنی گردد.

بنابراین، بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی از علل اصلی بروز انواع آریتمی است. از دید متخصصان اکوکاردیوگرافی از جمله دکتر نسرین قدرکار، انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و یا حتی پیشگیری از بیماری‌های جانبی آن بسیار موثر است. برای انجام این بررسی، شما می‌توانید به یک کلینیک مجهز نظیر کلینیک آریتمی توانیر مراجعه نمایید.

چه مواردی در اکو قلبی مورد توجه قرار می گیرند؟

پس از انجام فرایند اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، حال باید به مقایسه‌های عددی و مفهومی پرداخت.

به طور کلی، اکوکاردیوگرافی ضخامت دیواره بطن چپ را اندازه گرفته و ثبت می‌کند؛ این ضخامت، باید در محدوده مشخصی باشد و افزایش بیش از حد آن، منجر به بروز درد خواهد شد. همچنین، در چنین شرایطی حتی اگر آریتمی وجود نداشته باشد، ممکن است فرد در آینده به آریتمی‌های قلبی دچار گردد.

در صورتی که ضخامت دیواره قلب از 30 میلی متر بالاتر برود، حتی اگر هیچ مشکل دیگری وجود نداشته باشد، فرد بیمار باید از باتری قلب استفاده کند. در همین حین، ممکن است شخص بیمار در اثر زیاد شدن ضخامت بطن چپ، دچار افزایش فشار خون خروجی این بطن شود.

در چنین حالتی، شرایط برای بیمار سخت‌تر شده و نیاز به درمان‌های جدی تر نظیر جراحی و آنژیوگرافی احساس خواهد شد. در صورت انجام درمان زود هنگام با روش‌های مناسب، از گشاد شدن حفره‌های قلبی مخصوصا دهلیز چپ جلوگیری خواهد شد.

گشاد شدن دهلیز چپ عامل ایجاد آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی است. در برخی از افراد، ممکن است این اختلال با افزایش گرادیان خروجی بطن چپ (انسداد یا محدودیت خروج خون از بطن چپ)، همراه گردد. اگر فرد علاوه بر این اختلالات، نارسایی شدید دریچه میترال نیز داشته باشد، تنگی نفس و آریتمی شدیدی را تجربه خواهد کرد.

انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی با مشخصات یاد شده، موثر است. در صورت تشخیص به موقع این بیماری‌ها و اختلالات، زمینه درمان سریع‌تر آن‌ها فراهم خواهد شد. همچنین، از پیشرفت بیماری و مرگ ناگهانی بیمار نیز جلوگیری می‌گردد.

پس از تشخیص آریتمی‌های قلبی و یا بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، درمان چگونه انجام می‌شود؟

پس از انجام آزمایش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و تایید وجود بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، لازم است پزشک متخصص اقداماتی را انجام دهد. معمولا در چنین شرایطی، باید یک پزشک متخصص قلب و عروق به نصب باتری یا ICD در قفسه سینه بیمار اقدام کند.

این دستگاه ها که عمدتا در بیماران مبتلا به آریتمی‌های قلبی به کار می‌روند، با ایجاد شوک الکتریکی از بروز آریتمی جلوگیری به عمل می‌آورند. در نتیجه، از مرگ ناگهانی ناشی از هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی نیز پیشگیری خواهد کرد.

بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی در مراحل پیشرفته، تنها با علائمی چون تپش قلب و تنگی نفس خود را نشان می‌دهد. یعنی بدون بروز هیچ گونه علامت خاصی، باعث مرگ ناگهانی افراد می‌گردد. لازم است بدانید که این بیماری، حتی ورزشکاران حرفه‌ای را با خطر مرگ مواجه می سازد.

چگونه می‌توان با اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی ارثی و پیشگیری از آن‌ها موفق بود؟

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌توان برای تشخیص آریتمی‌های قلبی ارثی انجام داد، کمک گرفتن از تست غربالگری خانوادگی (Family Screening) است. در واقع، بر اساس نظر پزشکانی چون دکتر نسرین قدرکار، بهتر است همه اعضای خانواده تحت یک اکوکاردیوگرافی ساده قرار گیرند.

با این که بیماری هایپرتروفیک کاردیومیوپاتی یک بیماری ژنتیکی است، گاهی ممکن است تا سنین بالا خود را نشان ندهد؛ و در بسیاری از موارد، ممکن است ژن معیوب تا سنین بالای 50 سال به صورت مخفی باقی بماند.

انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی ارثی برای افراد 12 سال به بالا، از بروز ناگهانی آن‌ها جلوگیری خواهد کرد. در واقع، برای خانواده‌های مستعد بیماری هایپرتروفیک کاردیومیوپاتی، لازم است افراد بالای 12 سال تحت تست غربالگری قرار گیرند.

در افراد بالای 18 تا 20 سال نیز، لازم است غربالگری در بازه‌های 5 ساله ادامه پیدا کند. در کنار این غربالگری‌ها، انجام آزمایش ژنتیک نیز می‌تواند مفید باشد.

همزمان با اکوکاردیوگرافی، اگر آزمایش‌های مربوط به اندازه‌گیری ضخامت دریچه قلب با نام اکوی بافتی انجام گیرد، بسیار موثر خواهد بود. اندازه‌گیری ضخامت قلب و بررسی گرادیان خروجی آن، می‌تواند نشان دهنده آن باشد که افراد، ژن مرتبط با بیماری هایپرتروفیک کاردیومیوپاتی را حمل می‌کنند.

چنانچه این مساله تشخیص داده شود و توسط پزشک متخصص قلب و عروق تایید گردد، فرایند غربالگری را باید در بازه‌های کوتاه تری پیگیری نمود. معمولا در این گونه افراد، به مرور زمان علائم شدیدتر شده و امکان بروز آریتمی‌های قلبی، بیشتر خواهد بود.

کدام بیماری های قلبی با اکوکاردیوگرافی قابل تشخیص اند؟

اکوکاردیوگرافی، یکی از ابزارهای تشخیصی مهم در پزشکی قلب است که با استفاده از امواج صوتی، تصاویر دقیقی از ساختارها و عملکرد قلب فراهم می‌کند. این روش غیرتهاجمی، به پزشکان امکان می‌دهد که بسیاری از بیماری‌های قلبی را تشخیص دهند.

از جمله این بیماری‌ها، می‌توان به بیماری‌های دریچه‌ای قلب اشاره کرد که شامل نارسایی دریچه میترال، تنگی دریچه آئورت، و پرولاپس دریچه میترال می‌شوند. اکوکاردیوگرافی، می‌تواند وضعیت و عملکرد دریچه‌های قلب را به خوبی نشان دهد و مشکلات مربوط به آنها را تشخیص دهد.

علاوه بر بیماری‌های دریچه‌ای، بیماری‌های عضله قلب نیز با استفاده از اکوکاردیوگرافی قابل تشخیص هستند. کاردیومیوپاتی‌های مختلف، از جمله کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، کاردیومیوپاتی اتساعی و کاردیومیوپاتی محدود کننده، با این روش قابل شناسایی هستند. این روش می‌تواند تغییرات در ضخامت دیواره‌های قلب، انقباضات غیرطبیعی و اندازه‌های غیرطبیعی حفره‌های قلب را نشان دهد.

بیماری‌های عروق کرونری نیز، از جمله مشکلاتی هستند که با اکوکاردیوگرافی قابل بررسی هستند. در مواقعی که بیمار دچار سکته قلبی شده است، اکوکاردیوگرافی می‌تواند نواحی از قلب که دچار آسیب شده‌اند را نشان دهد. همچنین این روش برای تشخیص بیماری پریکارد، مانند افیوژن پریکارد و پریکاردیت، که شامل التهاب یا تجمع مایع در کیسه پریکاردیوم است، بسیار مفید است.

نقایص مادرزادی قلب، مانند نقص دیواره بین دهلیزی و نقص دیواره بین بطنی، نیز با اکوکاردیوگرافی به خوبی قابل تشخیص هستند. این نقایص، می‌توانند باعث ایجاد مشکلات جدی در عملکرد قلب شوند و تشخیص زودهنگام آنها، برای درمان مناسب ضروری است.

به طور کلی، اکو قلبی ابزاری کلیدی برای تشخیص و مدیریت بسیاری از بیماری‌های قلبی است و با ارائه تصاویر دقیق و زنده، به پزشکان کمک می‌کند تا تصمیمات درمانی مناسبی، برای بیماران خود بگیرند.

اکوکاردیوگرافی در بیماری های مغزی حاد

در آخرین بررسی های انجام شده بر روی بیمارانی که با عارضه های مغزی از جمله سکته مغزی درگیر شده اند، ارتباط مستقیمی بین مشکلات مغزی و بیماری های قلبی تایید شد. در 95 درصد از بیماران روبرو شده با عارضه های مغزی حاد، بیماران دارای بیماری های قلبی تشخیص داده شده یا نشده، از جمله آریتمی های قلبی و نارسایی های قلبی بوده اند.

این نتایج که با استفاده از اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی های قلبی، در بیماران مبتلا به عارضه های مغزی انجام شده کشف شده است.

درمان آریتمی های قلبی با تشخیص اکوکاردیوگرافی در کلینیک توانیر

انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و بیماری های مرتبط با قلب نقش اساسی دارد. اکو قلبی کمک می‌کند تا کلیه مشخصات ساختمانی و عملکردی قلب، نظیر ضخامت دیواره‌های قلب و گرادیان خروجی بطن‌های قلب اندازه گیری شود. از آن جا که وجود اختلال یا نارسایی در هر یک از این موارد، می‌تواند منجر به بروز آریتمی‌های قلبی گردد؛ بنابراین، انجام زود هنگام اکوکاردیوگرافی تشخیص آن را ساده‌تر خواهد کرد.

مراجعه به کلینیک آریتمی توانیر واقع در خیابان توانیر (عباسپور) و ملاقات با پزشکان متخصص در زمینه آریتمی، به تشخیص هر چه زودتر اختلالات قلب و عروق کمک خواهد کرد. برای اطلاع از نحوه ارتباط با پزشکان این کلینیک، می توانید به قسمت تماس با ما مراجعه نمایید.