نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی چیست؟

انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی، یکی از اصلی‌ترین مراحلی است که باید مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی، آریتمی‌های قلبی از دو دلیل عمده نشات می گیرند؛ ایجاد اختلال در عملکرد سیستم الکتریکی قلب و ایجاد مشکل در ساختمان قلبی بیمار. تشخیص علت بروز آریتمی‌های قلبی، بر نحوه درمان و انتخاب بهترین روش درمانی توسط پزشک متخصص، تاثیر بسزایی دارد. بررسی سوابق پزشکی بیمار و انجام آزمایش‌ها و تست‌های تشخیصی نظیر اکوکاردیوگرافی، دقیق ترین تشخیص را در پی خواهد داشت.

هر چه تشخیص آریتمی‌های قلبی زودتر صورت گیرد، بیمار رنج کمتری را متحمل شده و درمان سریع تر انجام خواهد شد؛ مخصوصا اگر بروز آریتمی‌های قلبی در اثر اختلالات ساختمانی قلب ایجاد شده باشد، تشخیص زود هنگام و صحیح به حفظ سطح سلامت بیمار کمک خواهد کرد. ناگفته نماند که در بسیاری از موارد، پس از تشخیص آریتمی‌های قلبی ناشی از مشکلات ساختمانی قلب، باید ابتدا بیماری ساختمانی قلب درمان گردد. در غیر این صورت، نمی توان انتظار درمان صحیح آریتمی‌های قلبی را داشته باشیم. در این مقاله قصد داریم به بررسی نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و علت بروز آن ها بپردازیم.

 

نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی؛ بررسی وضعیت ساختمانی قلب

ساختمان قلب، یک ساختار چهار حفره‌ای شامل دو بطن و دو دهلیز است. هر یک از این حفره ها ساختار، اندازه و عملکرد خاص خود را دارند. سلامت و هماهنگی عملکرد این چهار حفره عملا بیانگر سلامت قلب و نحوه صحیح فعالیت آن است.

انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی به پزشک کمک می کند تا وضعیت حفره های قلبی را بررسی نماید. برخی از مهم ترین سوالاتی که لازم است از طریق اکوکاردیوگرافی پاسخ داده شوند عبارت اند از:

• آیا حفره ها اندازه طبیعی دارند و یا ابعاد آن ها افزایش داشته است؟
• آیا عملکرد حفره هایی که اندازه طبیعی دارند، صحیح و کامل است؟
• در صورت بروز اختلال و افت عملکردی حفره ها، علت آن چیست؟
• آیا بیماری موجود دقیقا یک بیماری مرتبط با قلب محسوب می شود یا از طریق نارسایی در ارگان های دیگر به قلب منتقل شده است؟
• در صورت بروز بیماری مرتبط با قلب، آیا این بیماری منشا دریچه ای دارد؟

به این ترتیب، تمامی مواردی که به ساختار و عملکرد دریچه ای و ساختمانی قلب مربوط می شوند را از طریق اکوکاردیوگرافی می توان بررسی نمود. اکوکاردیوگرافی کمک می کند تا حتی اگر اختلال از تاثیر ارگان های دیگر بر روی قلب ایجاد گردیده است، مشخص گردد.

نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی؛ بررسی وضعیت انقباض و رهاسازی قلب

امکان تشخیص آریتمی‌های قلبی با اکوکاردیوگرافی وجود دارد. اکوکاردیوگرافی کمک می کند تا ساختمان و عملکرد قلب به خوبی بررسی شود. یک قلب سالم باید بتواند به طور صحیح منقبض شده و در نهایت منبسط گردد. هر گونه اختلال در انقباض و رها شدن عضله قلب می تواند نشان دهنده یک بیماری قلبی یا آریتمی باشد. این مساله در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

ممکن است اختلال در ضربان و انبساط و انقباض ماهیچه قلب، با تغییر در اندازه حفره های قلب همراه شود. در این صورت، بروز آریتمی‌های قلبی مهمی نظیر فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation (AF)) اجتناب ناپذیر خواهد بود. کاربرد اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی این چنینی، برای اندازه گیری اندازه حفره های اصلی قلب است.

نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی؛ تشخیص اختلالات مادرزادی قلب

یکی دیگر از مواردی که کمک می کند تا نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و بیماری های دیگر قلب موثر باشد، تشخیص اختلالات مادرزادی قلب است. لازم است بدانید در بسیاری از مواردی که افراد بزرگسال به انواع بیماری های قلبی دچار می شوند، ریشه در هنگام تولد آن ها دارد. یعنی شخص با اختلال قلبی مادرزادی به دنیا آمده و در سنین بالا با علائم آریتمی‌های قلبی حاصل از آن روبرو شده است. برخی از علائم این نوع بیماری ها عبارت اند از:

• حال عمومی نامساعد
• تنگی نفس
• احساس تپش قلب
• احساس درد در قفسه سینه

به این ترتیب، با انجام اکوکاردیوگرافی می توان وجود اختلالات مادرزادی و بیماری های ناشی از آن را نیز نشان داد.

انواع روش‌های اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی کدام اند؟

استفاده از اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و دیگر بیماری های مرتبط با قلب، با روش های مختلفی انجام می گیرد. در واقع، طی اکوکاردیوگرافی لازم است اقداماتی انجام گیرد تا اکوی قلب دقیق ترین نتیجه را داشته باشد. در ادامه به روش های مرسوم برای انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی اشاره خواهیم کرد.

اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی؛ روش کنتراست اکو

گاهی علت بروز بیماری‌ها و اختلالات قلبی، وجود سوراخ های ریز در ساختمان یا عضله قلب است. این سوراخ ها ممکن است به قدری کوچک و ریز باشند که با چشم تشخیص داده نشوند. اکوکاردیوگرافی با روش کنتراست اکو روشی است که در این گونه موارد مفید است. طی روش کنتراست اکو، یک سرم کوچک به بیمار تزریق می شود. این سرم کمک می کند تا سوراخ های ریز موجود در ساختمان قلب، به سادگی تشخیص داده شوند. این روش می تواند در تشخیص اختلالات مادرزادی قلب بسیار مفید واقع شود.

اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی؛ روش اکوی بافتی

روش دیگر اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی، انجام اکوی بافتی است که با اصطلاح لاتین Tissue Doppler Imaging به کار برده می شود. اکوی بافتی به پزشک متخصص قلب و عروق کمک می کند تا وضعیت عملکرد عضله قلب (ریلکس شدن قلب) را بررسی نماید.

دقت در نحوه انقباض و ریلکس شدن ماهیچه قلب از مهم ترین فاکتورها در تشخیص آریتمی‌های قلبی محسوب می شود. لازم است بدانید که در بسیاری از موارد ممکن است با روش های معمول و معاینات اولیه، اختلالات عملکردی قلب مشخص نشود. اما با انجام اکوی بافتی، افت عملکرد قلب به خوبی قابل تشخیص خواهد بود.

در اصل، اکوکاردیوگرافی با روش Tissue Doppler Imaging برای اندازه گیری فشارهای داخل قلب به کار می رود. روش اکوکاردیوگرافی بافتی به تشخیص زود هنگام بیماری های جدی نظیر هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی کمک شایانی خواهد کرد. طی این بیماری عضله قلب بزرگتر از حالت عادی شده و دیواره های ضخیمی پیدا خواهد کرد.

نقش اکوکاردیوگرافی در تشخیص بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی چیست؟

بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی یا بزرگ شدن ماهیچه قلب، یکی از بیماری های قلبی نسبتا رایجی است که در بین زنان و مردان دیده می شود. این بیماری به صورت وراثتی و از طریق ژن ها ایجاد می گردد. طی بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، ضخامت دیواره قلب افزایش می یابد.

تا پیش از پیشرفت علم و انجام تست های دقیق ژنتیکی، به ازای هر 500 نفر یک بیمار مبتلا به هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی وجود داشت. اما امروزه، این بیماری با آمار بالاتر یعنی 1 در 200 نفر دیده می شود. به این ترتیب، این بیماری یکی از شایع ترین بیماری های قلبی محسوب می شود که ممکن است در افراد مختلف به وجود آید.

تشخیص بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی از طریق انجام آزمایش اکوکاردیوگرافی بافتی انجام می گیرد. هر چه این بیماری زودتر تشخیص داده شود، درمان و کنترل آن راحت تر خواهد بود. در بسیاری از موارد برای اطمینان از وجود ژن غالب در اعضای یک خانواده، آزمایش ژنتیک انجام می گیرد. تقریبا 50 درصد فرزندان یک فرد با ژن معیوب، می توانند به بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی مبتلا شوند. بنابراین، شناسایی زودرس آن اهمیت فراوانی دارد.

چگونه می‌توان با تشخیص بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، از بروز آریتمی‌های قلبی پیشگیری کرد؟

بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی خود می تواند منجر به بروز آریتمی‌های قلبی خطرناک نظیر فیبریلاسیون دهلیزی (AF) شود. این بیماری عمدتا در اثر تغییر اندازه حفره های قلب، ضخیم شدن دیواره قلب و یا ایجاد مشکل در رهاسازی قلب به وجود می آید. انجام اکوکاردیوگرافی کمک می کند تا اندازه حفره های قلبی و عملکرد آن ها بررسی گردد. همچنین، این نوع آزمایش کمک می کند تا ضخامت دیواره قلب به طور دقیق اندازه گیری شود.

در صورت عدم تشخیص به موقع و افزایش بیش از حد ضخامت قلب، در ضربان و ریتم قلب اختلال ایجاد می شود. این وضعیت می تواند در نهایت منجر به بروز آریتمی‌های قلبی خطرناک تر نظیر آریتمی تاکی کاردی بطنی گردد.

بنابراین، بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی از علل اصلی بروز انواع آریتمی است. از دید متخصصان اکوکاردیوگرافی از جمله دکتر نسرین قدرکار، انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و یا حتی پیشگیری از بیماری های جانبی آن بسیار موثر است. برای انجام این آزمایش می توانید به یک کلینیک مجهز نظیر کلینیک آریتمی توانیر مراجعه نمایید.

چه مواردی در اکوکاردیوگرافی تشخیصی آریتمی‌های قلبی مورد توجه قرار می گیرند؟

پس از انجام فرایند اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، حال باید به مقایسه های عددی و مفهومی پرداخت. به طور کلی، اکوکاردیوگرافی ضخامت دیواره بطن چپ را اندازه گرفته و ثبت می کند. این ضخامت باید در محدوده مشخصی باشد و افزایش بیش از حد آن، منجر به بروز درد خواهد شد. همچنین، در چنین شرایطی حتی اگر آریتمی وجود نداشته باشد، ممکن است فرد در آینده به آریتمی‌های قلبی دچار گردد.

در صورتی که ضخامت دیواره قلب از 30 میلی متر بالاتر برود، حتی اگر هیچ مشکل دیگری وجود نداشته باشد، فرد بیمار باید از باتری قلب استفاده کند. در همین حین ممکن است شخص بیمار در اثر زیاد شدن ضخامت بطن چپ، دچار افزایش فشار خون خروجی این بطن شود. در چنین حالتی، شرایط برای بیمار سخت تر شده و نیاز به درمان‌های جدی تر نظیر جراحی و آنژیوگرافی احساس خواهد شد. در صورت انجام درمان زود هنگام با روش‌های مناسب، از گشاد شدن حفره‌های قلبی مخصوصا دهلیز چپ جلوگیری خواهد شد.

گشاد شدن دهلیز چپ عامل ایجاد آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی است. در برخی از افراد ممکن است این اختلال با افزایش گرادیان خروجی بطن چپ همراه گردد. اگر فرد علاوه بر این اختلالات، نارسایی شدید دریچه میترال نیز داشته باشد، تنگی نفس و آریتمی شدیدی را تجربه خواهد کرد.

انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی با مشخصات یاد شده، موثر است. در صورت تشخیص به موقع این بیماری‌ها و اختلالات، زمینه درمان سریع‌تر آن‌ها فراهم خواهد شد. همچنین، از پیشرفت بیماری و مرگ ناگهانی بیمار نیز جلوگیری می‌گردد.

پس از تشخیص آریتمی‌های قلبی و یا بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی، درمان چگونه انجام می‌شود؟

پس از انجام آزمایش اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و تایید وجود بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی لازم است پزشک متخصص اقداماتی را انجام دهد. معمولا در چنین شرایطی باید یک پزشک متخصص قلب و عروق به نصب باتری یا ICD در قفسه سینه بیمار اقدام کند. این دستگاه ها که عمدتا در بیماران مبتلا به آریتمی‌های قلبی به کار می روند، با ایجاد شوک الکتریکی از بروز آریتمی جلوگیری به عمل می آورند. در نتیجه، از مرگ ناگهانی ناشی از هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی نیز پیشگیری خواهد کرد.

بیماری هایپروتروفیک کاردیومیوپاتی در مراحل پیشرفته تنها با علائمی چون تپش قلب و تنگی نفس خود را نشان می دهد. یعنی بدون بروز هیچ گونه علامت خاصی باعث مرگ ناگهانی افراد می گردد. لازم است بدانید که این بیماری حتی ورزشکاران حرفه ای را با خطر مرگ مواجه می سازد.

چگونه می‌توان با اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی ارثی و پیشگیری از آن ها موفق بود؟

یکی از مهم ترین اقداماتی که می توان برای تشخیص آریتمی‌های قلبی ارثی انجام داد، کمک گرفتن از تست غربالگری خانوادگی (Family Screening) است. در واقع، بر اساس نظر پزشکانی چون دکتر نسرین قدرکار بهتر است همه اعضای خانواده تحت یک اکوکاردیوگرافی ساده قرار گیرند.

با این که بیماری هایپرتروفیک کاردیومیوپاتی یک بیماری ژنتیکی است، گاهی ممکن است تا سنین بالا خود را نشان ندهد. در واقع، در بسیاری از موارد ممکن است ژن معیوب تا سنین بالای 50 سال به صورت مخفی باقی بماند. انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی ارثی برای افراد 12 سال به بالا، از بروز ناگهانی آن‌ها جلوگیری خواهد کرد. در واقع، برای خانواده های مستعد بیماری هایپرتروفیک کاردیومیوپاتی، لازم است افراد بالای 12 سال تحت تست غربالگری قرار گیرند. در افراد بالای 18 تا 20 سال نیز لازم است غربالگری در بازه های 5 ساله ادامه پیدا کند. در کنار این غربالگری ها، انجام آزمایش ژنتیک نیز می تواند مفید باشد.

همزمان با اکوکاردیوگرافی، اگر آزمایش‌های مربوط به اندازه‌گیری ضخامت دریچه قلب با نام اکوی بافتی انجام گیرد، بسیار موثر خواهد بود. اندازه‌گیری ضخامت قلب و بررسی گرادیان خروجی آن می‌تواند نشان دهنده آن باشد که افراد، ژن مرتبط با بیماری هایپرتروفیک کاردیومیوپاتی را حمل می کنند. چنانچه این مساله تشخیص داده شود و توسط پزشک متخصص قلب و عروق تایید گردد، فرایند غربالگری را باید در بازه‌های کوتاه تری پیگیری نمود. معمولا در این گونه افراد به مرور زمان علائم شدیدتر شده و امکان بروز آریتمی‌های قلبی، بیشتر خواهد بود.نتیجه گیری

انجام اکوکاردیوگرافی در تشخیص آریتمی‌های قلبی و بیماری های مرتبط با قلب نقش اساسی دارد. این نوع آزمایش کمک می کند تا کلیه مشخصات ساختمانی و عملکردی قلب نظیر ضخامت دیواره های قلب و گرادیان خروجی بطن های قلب اندازه گیری شود. از آن جا که وجود اختلال یا نارسایی در هر یک از این موارد، می تواند منجر به بروز آریتمی‌های قلبی گردد، بنابراین، انجام زود هنگام اکوکاردیوگرافی تشخیص آن را ساده تر خواهد کرد.

مراجعه به کلینیک آریتمی توانیر و ملاقات با پزشکان متخصص در زمینه آریتمی، به تشخیص هر چه زودتر اختلالات قلب و عروق کمک خواهد کرد. برای اطلاع از نحوه ارتباط با پزشکان این کلینیک می توانید به قسمت تماس با ما مراجعه نمایید.