تفاوت پیس میکر و ICD چیست؟

ضربان‌ساز قلب (پیس میکر) و آی‌سی‌دی (ICD) دو دستگاه مهم الکترونیک پزشکی هستند که نقش بسیار مؤثری در درمان اختلالات ریتم قلبی دارند. هرچند هر دو از طریق ارسال تحریکات الکتریکی به بازگرداندن ریتم طبیعی قلب کمک می‌کنند، اما تفاوت‌های اساسی در کارکرد و کاربردهای آن‌ها وجود دارد.

پیس‌میکر (Pace maker) با تحریک الکتریکی قلب در زمان کندشدن ضربان آن، به حفظ ریتم منظم کمک می‌کند. اما آی‌سی‌دی یک دستگاه ارسال شوک به قلب (دفیبریلاتور) است که با ارسال شوک‌های الکتریکی، ضربان‌های نامنظم، خطرناک و تهدیدکننده را متوقف می‌کنند. البته در درون هر آی‌سی‌دی ، یک پیس میکر هم وجود دارد که عمل تحریک مناسب قلب را انجام می‌دهد.

با وجود این‌که هر دو دستگاه درون بدن کاشته می‌شوند، اما آی‌سی‌دی نقش پررنگ‌تری در درمان اورژانسی آریتمی دارد. در این مقاله از کلینیک آریتمی توانیر به بررسی جزئیات و تفاوت‌های این دو دستگاه حیاتی و کاربردهای آن‌ها می‌پردازیم.

تفاوت پیس میکر و ICD چیست؟

مهم‌ترین فرق پیس‌میکر و آی‌سی‌دی در کاربردهای بالینی آن‌هاست. آی‌سی‌دی برای کنترل آریتمی‌های تهدیدکننده حیات مانند تاکی‌کاردی بطنی، تپش سریع بطنی و فیبریلاسیون بطنی به کار می‌رود که می‌توانند منجر به توقف ناگهانی قلب شوند. اما پیس‌میکر در درمان برادی‌کاردی (کاهش ضربان قلب) و افزایش ریتم قلبی نقش دارد. سایر تفاوت‌های Pace maker  و ICD دو دستگاه عبارت‌اند از:

• پیس‌میکر از طریق تحریکات الکتریکی ملایم، ضربان آهسته قلب را افزایش می‌دهد تا قلب بتواند فعالیت خود را به‌خوبی انجام دهد. اما ICD با ارسال شوک‌های الکتریکی قوی‌، آریتمی‌های بسیار سریع یا نامنظم را کنترل می‌کند تا از مرگ ناگهانی جلوگیری شود.
• اندازه پیس‌میکر بدلیل اینکه ولتاژ کمی تولید میکند کوچک‌تر است و وزن کمتری دارد. اما ICD چون ولتاژ بالاتری ایجاد میکند، خازن و باتری بزرگتری دارد در نتیجه حجم و ضخامت آن نسبت به پیس میکر بیشتر است.
• بدلیل تفاوت عملکردی ولتاژ، سیم های بکار رفته در آی دی سی نسبت به سیم های پیس میکر ضخیم تر، بزرگتر و چند لایه هستند هستند و در درازمدت احتمال آسیب در این سیم های رابط بیشتر است.
• حسگرهای آی‌سی‌دی برای تشخیص سریع آریتمی‌های بطنی طراحی شده‌اند، درحالی‌که حسگرهای پیس‌میکر به دنبال تشخیص برادی‌آریتمی (ضربان پایین قلب) هستند.

در مجموع، اگرچه هر دو دستگاه ICD و پیس‌میکر برای تنظیم ریتم قلبی کاشته می‌شوند، اما ICD به‌صورت فعال آریتمی‌های سریع و خطرناک را متوقف می‌کند، درحالی‌که پیس‌میکر قلب را از ریتم‌های کُند خطرناک خارج می‌کند.

موارد استفاده از ICD به‌جای پیس میکر

یکی از مهم‌ترین موارد استفاده از ICD به‌جای پیس‌میکر، مدیریت بیماران مبتلا به آریتمی‌های مرگبار بطنی و پیشگیری از ایست ناگهانی قلبی است.

ICD برخلاف پیس‌میکر، توانایی تشخیص ریتم‌های بسیار خطرناک قلبی مانند تاکی‌کاردی و فیبریلاسیون بطنی را دارد و با ارسال شوک برقی می‌تواند آنها را متوقف و قلب را مجدداً شوک دهد. ازاین‌رو، کاربرد ICD در افراد پرخطری که در معرض خطر بالای آریتمی مرگ‌آور قرار دارند، حیاتی و بسیار مهم است؛ زیرا ICD می‌تواند به طور بالقوه جان فرد را نجات دهد. درصورتی‌که پیس میکر چنین قابلیتی ندارد.

همچنین ICD می‌تواند به‌صورت پیشگیرانه در بیمارانی كه در معرض خطر بالای آریتمی‌های بطنی و مرگ ناگهانی قلبی هستند، حتی اگر هنوز ریتم خطرناكی تجربه نکرده باشند، كاشته شود. هدف پایش مداوم قلب و اعمال شوک الکتریکی در صورت نیاز است. بیمارانی كه دچار غش‌کردن یا بی‌هوش شدن (سنکوپ) شده‌اند، ممکن است به‌منظور پیشگیری از بروز مجدد، ICD را دریافت کنند.

در مجموع، ICD برای پیشگیری از مرگ ناگهانی قلبی در بیماران پرخطر با تشخیص و درمان آریتمی‌های بطنی خطرناک استفاده می‌شود. پیس‌میکرها چنین قابلیت‌های خاص دفیبریله کردن (بی‌اثر کردن شوک‌های الکتریکی خود قلب) و پیشگیرانه‌ای ندارند.

پیس میکر بهتر است یا دفیبریلاتور ICD؟

در واقع پاسخ به این سؤال که آیا پیس‌میکر بهتر است یا دفیبریلاتور ICD، باید گفت انتخاب بین این دو دستگاه بستگی به شرایط پزشکی و خطرات قلبی – عروقی بیمار و کاربرد پیس میکر ICD دارد که در این مقاله برسی شد.

اگر بیمار دارای آریتمی‌های بطنی خطرناک مانند تاکی‌کاردی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی باشد که منجر به ایست ناگهانی قلب می‌شوند، ICD برای پیشگیری از مرگ ناگهانی قلبی بهترین گزینه است. ICD از طریق شوک الکتریکی، این آریتمی‌های خطرناک را متوقف می‌کند.

اما اگر بیمار مبتلا به برادی‌کاردی (کندشدن ضربان قلب) باشد، پیس‌میکر مناسب‌تر است. پیس‌میکر (Pace maker) با تحریک الکتریکی قلب، ضربان آهسته را تنظیم می‌کند.

به‌طورکلی، ICD برای پیشگیری از مرگ ناگهانی و پیس‌میکر برای مدیریت بلندمدت آریتمی‌ها توصیه می‌شود. انتخاب صحیح بستگی به شرایط قلبی بیمار دارد و باید توسط پزشک متخصص تعیین شود.

شباهت پیس میکر و ICD

شباهت اصلی پیس میکرها و دفیبریلاتورهای قابل‌کاشت (ICDها) در این است که هر دو دستگاه‌های الکترونیکی کوچک هستند که به‌منظور مدیریت و درمان اختلالات ریتم قلبی طراحی و ساخته شده‌اند. هر دو از طریق الکترودهایی به بافت قلب متصل می‌شوند و قادرند ریتم ضربان قلب را پایش کرده و در صورت لزوم، شوک‌های الکتریکی به قلب اعمال کنند. اگرچه ICD ها قابلیت اضافی دفیبریله کردن دارند، اما پایه و اساس کارکرد هر دو دستگاه مشابه هم است و مبتنی بر تحریک الکتریکی قلب و تنظیم ریتم آن است. البته دفیبریلاتور ICD کمی بزرگ‌تر است. سایر شباهت‌های ساختاری و عملکردی پیس میکرها و دفیبریلاتور قابل‌کاشت (ICDها) به شرح زیر است:

• هر دو دستگاه کوچکی هستند که با باطری کار می‌کنند و زیر پوست، معمولاً در ناحیه بالایی قفسه سینه، کاشته می‌شوند. اندازه متوسط آنها تقریباً به‌اندازه یک جاکبریتی است.
• آنها الکترودهایی دارند که از طریق سیاهرگ‌ها و بافت به قلب متصل می‌شوند. هر دو از leadهای transvenous استفاده می‌کنند که معمولاً در بطن راست و دهلیز راست قرار می‌گیرند.
• پیس‌میکرها و ICDهای مدرن مدارات و حافظه دارند تا ریتم قلب و فعالیت دستگاه را ضبط کنند. این امر به پزشکان اجازه پایش منظم قلب را می‌دهد.
• آنها از میکروپروسسورهای قابل‌برنامه‌ریزی و نرم‌افزار استفاده می‌کنند تا تنظیم شوند و درمان سفارشی‌شده را ارائه دهند. برنامه‌ریزی آنها می‌تواند از طریق ارتباط بی‌سیم به‌صورت خارجی تغییر کند.
• هر دو دستگاه به طور مداوم ریتم قلب را پایش می‌کنند و می‌توانند به فعالیت قلبی واکنش نشان دهند.
• بسیاری از دستگاه‌های ترکیبی ICD و پیس‌میکر مدرن می‌توانند هم پیس سازی برای افزایش ضربان قلب و هم شوک دفیبریله هنگام تشخیص آریتمی خطرناک انجام دهند.

سؤالات متداول درباره تفاوت پیس میکر و ICD

• کدام یک عوارض جانبی بیشتری دارد؟

از نظر عوارض جانبی، دفیبریلاتورهای قابل‌کاشت (ICD) نسبت به پیس‌میکرها، ریسک بیشتری دارند. مهم‌ترین عوارض آنها عبارت‌اند از:

۱. عفونت: خطر عفونت در ICDها به دلیل قرارگرفتن سیستم الکترود در داخل بطن راست به‌مراتب بالاتر از پیس‌میکرها است. این عفونت‌ها می‌توانند نیاز به برداشتن دستگاه را داشته باشند.

۲. التهاب: واکنش‌های التهابی بافت اطراف الکترودها در ICD شایع‌تر است. همچنین شوک‌های ارسالی مکرر ممکن است باعث التهاب بافت قلب شود.

۴. مشکلات روحی: عوارض روانی مانند اضطراب و افسردگی در افراد دارای ICD بیشتر دیده می‌شود.

بنابراین، با وجود مزایای حیاتی ICD ها، باید عوارض احتمالی آن‌ها نیز مدنظر قرار گیرد. انتخاب نوع دستگاه باید توسط پزشک متخصص بر اساس شرایط بیمار صورت پذیرد.

• آیا پیس میکر و آی دی سی را به طور هم‌زمان می‌شود استفاده کرد؟

بله امروزه امکان استفاده هم‌زمان از پیس‌میکر و دفیبریلاتور قابل‌کاشت (ICD) به‌صورت ترکیبی وجود دارد. دستگاه‌های ترکیبی پیس‌میکر – آی‌سی‌دی، دو وظیفه اصلی یعنی تنظیم ضربان آهسته قلب با پیس‌میکر و توقف آریتمی‌های سریع و خطرناک با دفیبریلاتور را به طور هم‌زمان انجام می‌دهند.

• طول عمر باتری و نیاز به تعویض هرکدام چگونه است؟

پیس‌میکرها از باتری‌های لیتیومی با طول عمر بالای 7 تا ۱۰ سال استفاده می‌کنند. بنابراین هر 7 تا ۱۰ سال یکبار نیاز به عمل جراحی ساده برای تعویض باتری پیس‌میکر خواهد بود.

اما ICDها معمولاً از باتری با طول عمر کمتر حدود ۴ تا ۷ سال بهره می‌برند. به همین دلیل، تعویض ICD در فواصل زمانی کوتاه‌تری موردنیاز است. البته تعویض ICD نسبت به پیس‌میکر، جراحی پیچیده‌تر و هزینه‌برتری محسوب می‌شود؛ بنابراین از لحاظ هزینه‌های طولانی‌مدت، معمولاً نگهداری یک ICD گران‌تر از پیس‌میکر خواهد بود.

• آیا شخصی که پیس میکر یا ICD دارد می‌تواند به طور ایمن ام‌آرآی (MRI) انجام دهد؟

پیس‌میکرها و دفیبریلاتورهای قابل‌کاشت (ICD) مدرن امروزه به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که استفاده از آن‌ها معمولاً تداخل یا مشکل خاصی با ام‌آرآی ایجاد نمی‌کند.

• کدام یک عمل جراحی آسان‌تری دارند؟

از نظر سهولت عمل جراحی، کاشتن پیس‌میکر نسبت به دفیبریلاتور قابل‌کاشت (ICD) معمولاً آسان‌تر است. دلایل اصلی عبارت‌اند از:

• جراحی پیس‌میکر شامل قراردادن الکترود در دهلیز راست و بطن راست است. اما در ICD الکترود بزرگ‌تری در بطن راست قرار می‌گیرد که کار پیچیده‌تری است.
• مدت‌زمان لازم برای عمل جراحی پیس‌میکر معمولاً کمتر از یک ساعت است، درحالی‌که جراحی ICD می‌تواند تا چند ساعت طول بکشد.

سخن پایانی از نگاه کلینیک توانیر درباره فرق ICD و پیس میکر

آیا می‌دانستید امروزه با پیشرفت فناوری‌های پزشکی، امکان کنترل و درمان بسیاری از آریتمی‌های قلبی خطرناک به‌راحتی فراهم شده است؟ دستگاه‌های الکترونیکی کاشتنی مانند پیس‌میکر (Pace maker) و دفیبریلاتور ICD از جمله مهم‌ترین این فناوری‌ها هستند که با کاشته شدن در بدن، ریتم طبیعی قلب را برقرار می‌کنند.

در کلینیک تخصصی آریتمی توانیر با بهره‌گیری از متخصصین برتر و پیشرفته‌ترین تجهیزات پزشکی، ارزیابی دقیقی از وضعیت قلبی شما انجام داده و باتوجه‌به نیازتان، مناسب‌ترین دستگاه الکترونیکی کاشتنی پیس‌میکر یا ICD توصیه و تعبیه می‌شود تا از بروز حملات قلبی و مرگ ناگهانی جلوگیری شود.

منابع و مآخذ

1. ^{https://cvrti.utah.edu/what-is-the-difference-between-pacemakers-and-defibrillators/}
2. ^{https://avive.life/blog/icd-vs-pacemaker-whats-the-difference/}
3. ^{https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=85&contentid=p00234#:~:text=What%20is%20the%20reason%20for,risk%20for%20fatal%20ventricular%20arrhythmias}