ام‌آرآی قلب (Cardiac Heart MRI) یک روش تصویربرداری پیشرفته از قلب است که امواج رادیویی و میدان‌های مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر دقیق و جزئی از ساختار و عملکرد قلب به کار می‌رود. ام‌آرآی قلب نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری مانند اکوکاردیوگرافی و سی‌تی‌اسکن جزئیات به‌مراتب بیشتری از بافت قلب، دیواره‌های آن، دریچه‌ها، شریان‌ها و وریدها ارائه می‌دهد. ام‌آرآی قلب ابزار بسیار قدرتمند و حساسی برای تشخیص دقیق بیماری‌های قلبی و نظارت بر پیشرفت درمان آنها محسوب می‌شود. کاربرد اصلی MRI قلب، تشخیص بیماری های قلبی شناسایی وضعیت بیماری‌های قلبی مختلف مانند بیماری‌های عروق کرونر، آسیب‌های عضله قلبی، بیماری‌های دریچه‌ای، تومورها و ضایعات، بررسی ساختار مادرزادی قلب، نارسایی قلبی و… است. در این مقاله به برسی کاربردهای MRI قلبی و نکات قابل‌توجه آن می‌پردازیم.
MRI قلبی چیست؟
ام‌آرآی قلب یک روش بدون درد، ایمن و غیرتهاجمی است که امکان دیدن تصاویر دقیقی از قلب را برای ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی فراهم می‌آورد. تصاویر حاصل از MRI قلبی، بخش‌های مختلف قلب و هر گونه آسیب احتمالی به نواحی خاص آن را نشان می‌دهد. همچنین، MRI قلب نشان می‌دهد که حفره‌ها و دریچه‌های قلب تا چه حد به‌خوبی عمل می‌کنند و خون چقدر به‌راحتی جریان دارد. در MRI قلب، امواج رادیویی و آهن‌رباها بدون ورود هر گونه ماده قابل‌مشاهده به بدن، تصاویری از قلب ایجاد می‌کنند. این تصویربرداری می‌تواند بخش‌های مختلف قلب از جمله حفره‌ها، دریچه‌ها و عضلات و نحوه عملکرد آنها و همچنین جریان خون را به نمایش بگذارد. تصاویر دقیق و باکیفیت بالای حاصل، در دو یا سه بعد، به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی در تشخیص و درمان مشکل کمک شایانی می‌کند.
ام آر آی قلبی چه کاربردی دارد؟
ام‌آرآی قلبی ابزاری قدرتمند در تشخیص وضعیت و عملکرد قلب است. این روش تصویربرداری پیشرفته به پزشک امکان می‌دهد تا بدون نیاز به عمل جراحی یا روش‌های تهاجمی، جزئیات دقیقی از ساختار داخلی قلب و عروق آن به دست آورد. با استفاده از ام‌آرآی قلبی می‌توان بیماری‌های مختلف قلبی – عروقی از جمله بیماری عروق کرونر، نارسایی دریچه‌ها، تومورها و ضایعات، التهاب عضله قلب، آسیب به بافت قلبی و بسیاری موارد دیگر را بادقت بالا شناسایی و تشخیص داد.
همچنین ام‌آرآی قلبی نسبت به سایر روش‌ها از جمله اکودیوگرافی برتری دارد و بهترین راه شناسایی و برسی نوع و علت کاردییومگالی و برسی وسعت آسیب عضله قلب در روش آناخابی است. استفاده از MRI قلبی برای برسی اختلالات و مشکلات قلبی زیر کاربرد دارد:
- علت درد قفسه سینه، تنگی نفس یا غش‌کردن
- قلب بزرگ شده (کاردیومگالی)
- ضخیم‌شدن عضله قلب
- نارسایی قلبی
- آسیب به عضله قلبی، التهاب، نفوذ و عفونت
- بیماری دریچه قلب، از جمله نارسایی دریچه، دریچه‌های تنگ شده و دریچه‌های مصنوعی
- بیماری قلبی
- رسوب غیرطبیعی آهن در قلب
- پارگی، تنگی، گشاد شدگی یا التهاب آئورت
- بیماری‌هایی که بافت یا کیسه اطراف قلب شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
- سرطان و توده‌های دیگر
- مشکلات مادرزادی قلبی که از بدو تولد داشته‌اید.
همچنین MRI قلبی برای به‌دست‌آوردن تحلیل جامعی از ساختار قلب، عملکرد و بیماری‌های آن انجام می‌شود. علاوه بر دلایل تشخیصی بالا، زمان‌های دیگری هم هست که ممکن است نیاز به قلب MRI داشته باشید، از جمله زمانی که پزشک شما نیاز دارد موارد زیر را برسی کند:
- بررسی آسیب‌های وارده به قلب پس از حمله قلبی یا نواحی فاقد جریان خون به دلیل انسداد رگ‌های قلبی.
- مشخص‌کردن ناحیه‌ای از عضله که نیاز به ابلیشن دارد.
- مشاهده میزان کمک درمان به قلب شما.
- برنامه‌ریزی روند درمانی.
- ارزیابی موفقیت یک عمل جراحی اخیر.
- بررسی اینکه یک اختلال چطور قلب شما را از زمان اسکن قبلی تحت‌تأثیر قرار داده است.
موارد احتیاط قبل MRI قلبی
- داروهای معمول و وعده‌های غذایی منظم خود را مصرف کنید، مگر اینکه ارائه‌دهنده به شما بگوید این کار را انجام ندهید.
- جواهرات نپوشید؛ زیرا ممکن است باعث اختلال در عملکرد دستگاه و تصاویر شود. MRI همچنین می‌تواند به جواهرات آسیب برساند.
- حتماً زیورآلات، عینک، سمعک و بندهای مویی که حاوی فلز هستند را بردارید.
- لباس‌های راحت بپوشید که فلز نداشته باشند. اگر لباس‌های شما حاوی فلز باشد، مانند زیپ شلوار جین یا فلز در سوتین، باید رخت بیمارستان بپوشید. می‌توانید زیرپوش خود را نگه دارید.
گاهی اوقات، ارائه‌دهنده ممکن است بخواهد از ماده حاجبی مانند گادولینیوم که می‌تواند برخی از جزئیات را در اسکن‌ها واضح‌تر کند. این با ماده حاجب مورداستفاده در سایر تصویربرداری‌ها مانند CT متفاوت است. این ماده از طریق ورید بازوی شما تزریق می‌شود. باید روی یک سکوی بلند دراز بکشید که شما را به فضای خالی وسط دستگاه MRI که شکلی شبیه به یک دونات بزرگ ایستاده روی لبه خود دارد، منتقل می‌کند. برخی از دستگاه‌های MRI (MRI باز) به طور کامل شما را احاطه نمی‌کنند که این می‌تواند برای افرادی که نیاز یا تمایل بیشتری به فضا دارند، آسان‌تر باشد. ارائه‌دهنده ممکن است الکترودهای الکتروکاردیوگرام را روی سینه شما بچسباند و یک‌بند زیر سینه شما ببندد تا اطلاعات مربوط به ضربان قلب و تنفس شما را حین اسکن MRI قلبی جمع‌آوری کند.
در برخی موارد که بیمار از پیس میکر قلبی استفاده می کند، اطمینان از اینکه دستگاه به صورت پیس میکر سازگار با MRI باشد اهمیت دو چندان دارد. در این باره می توانید مقاله مرتبط با آن را بخوانید و سپس زیر نظر و تشخیص پزشک مربوطه اقدام به انجام ام آر آی دهید.
روند انجام ام‌آرآی قلبی
ام‌آرآی قلب برخلاف سایر اشکال تصویربرداری، از هیچ پرتویی استفاده نمی‌کند. این دستگاه از یک آهنربای عظیم و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر باکیفیت از قلب بیمار استفاده می‌کند. بیمار بعد از آماده‌شدن برای اسکن قلب به یک اتاق مجزا می‌رود که از پشت یک شیشه توسط پزشک هدایت می‌شود.
بیمار روی یک‌تخت مخصوص که در وسط دستگاه ام‌آرآی است خوابیده و به داخل آن می‌لغزد. این فضا به شکل یک دونات بزرگ توخالی است. با وصل الکتروکاردیوگرام روی قفسه سینه، اطلاعاتی در مورد ضربان قلب و تنفس بیمار در طول اسکن جمع‌آوری می‌شود. تصاویر گرفته‌شده در کامپیوتر ذخیره‌شده و سپس توسط پزشک تفسیر می‌شود. نکته مهم این است که بیمار باید کاملاً بی‌حرکت بماند. کوچک‌ترین تغییر موقعیت می‌تواند نتیجه را خراب کند و نیاز به تکرار باشد. این فرایند تقریباً یک ساعت و نیم طول می‌کشد.
یک زنگ اخطار در کنار دستگاه ام‌آرآی نصب شده است تا در صورت نیاز بیمار بتواند با فشردن آن، رادیولوژیست را فراخواند. این دستگاه سروصدای بسیار زیادی تولید می‌کند، به همین دلیل به بیمار پیشنهاد می‌شود از گوشی یا هدفون متصل به موسیقی استفاده نماید. درصورتی‌که بیمار از ترس فضای بسته رنج می‌برد (کلاستروفوبیا)، لازم است پیش از انجام آزمایش به پزشک اطلاع دهد تا با تجویز داروهای آرام‌بخش، این مشکل برطرف شود. در کنار ام آر آی قلبی، روش های دیگری برای تشخیص بیماری های قلبی وجود دارند که از جمله آن ها می توان به ای پی اس قلبی اشاره کرد.
عوارض جانبی MRI قلبی
عوارض جانبی MRI قلبی معمولاً خفیف بوده و شامل اثرات داروهای آرام‌بخش، واکنش به ماده حاجب تزریقی، اضطراب ناشی از قرارگرفتن درون دستگاه و تداخل با برخی دستگاه‌های پزشکی می‌شود. در صورت مصرف داروهای آرام‌بخش، احتمال احساس خواب‌آلودگی و خستگی وجود دارد. تزریق ماده حاجب نیز ممکن است باعث ایجاد طعم فلزی، درد، تحریک پوست و کبودی در ناحیه تزریق شود. همچنین قرارگرفتن درون دستگاه برای افراد مضطرب، اضطراب‌آور است. MRI همچنین می‌تواند بر روی عملکرد برخی دستگاه‌های پزشکی تأثیر بگذارد.
آیا ام‌آرآی قلبی برای کودکان و مادران باردار انجام می‌شود؟
بله، MRI قلبی می‌تواند برای کودکان و خانم‌های باردار نیز انجام شود، هرچند نیاز به رعایت نکات احتیاطی دارد:
در مورد کودکان، ازآنجاکه آنها ممکن است نتوانند به مدت طولانی بی‌حرکت بمانند، بسته به سن کودک، ممکن است نیاز باشد آرام‌بخش‌های خفیف یا بیهوشی کامل بکار گرفته شود. همچنین والدین می‌توانند همراه کودک باشند تا او را آرام کنند.
در مورد خانم‌های باردار، امواج مورداستفاده در MRI برای جنین خطرناک نیست، ولی پزشکان ترجیح می‌دهند فقط در صورت ضرورت و طبق نظر پزشک متخصص، MRI در دوران بارداری انجام شود. همچنین استفاده از مواد حاجب تزریقی باید بااحتیاط صورت گیرد و فقط هنگامی که فواید آن بیشتر از خطرات احتمالی باشد، بکار گرفته شود.
آیا MRI قلبی دردناک است؟
MRI قلبی یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی و بدون درد است. در طول انجام MRI، بیمار باید به مدت 45 تا 90دقیقه بدون حرکت روی تخت دستگاه دراز بکشد که البته ممکن است برای برخی افراد ناراحت‌کننده باشد. اما خودِ فرایند MRI هیچ درد یا ناراحتی‌ای به همراه ندارد. دستگاه MRI از آهنرباهای قوی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر استفاده می‌کند و هیچ ماده شیمیایی یا تابشی به بدن تزریق نمی‌شود. بنابراین انجام آن کاملاً بی‌درد است. در مجموع MRI قلبی یک روش تشخیصی غیرتهاجمی و کاملاً بدون درد محسوب می‌شود.
جواب MRI قلبی چه زمانی آماده می‌شود؟
جواب و نتایج حاصل از آزمایش ام‌آرآی قلبی معمولاً طی چند روز پس از انجام آزمایش آماده و تفسیر می‌شود. پس از انجام اسکن و ثبت تصاویر، تصاویر توسط یک متخصص رادیولوژی یا قلب مورد بررسی و تفسیر قرار می‌گیرند. سپس نتایج و گزارش تفسیر شده به پزشک ارجاع‌دهنده ارسال می‌شود. در نوبت ملاقات بعدی با پزشک، نتایج آزمایش برای بیمار توضیح داده خواهد شد. معمولاً پزشک ضمن توضیح یافته‌ها، تصاویر حاصل از ام‌آرآی قلب را نیز به بیمار نشان می‌دهد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، در خصوص نیاز به درمان، پیگیری‌های بعدی و توصیه‌های لازم با بیمار صحبت خواهد شد.
سخن پایانی درباره ام آر آی قلبی
MRI قلبی یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی در حوزه قلب و عروق محسوب می‌شود. این روش تصویربرداری اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد تا بتوانند بیماری‌های قلبی را به‌موقع تشخیص دهند و درمان مناسبی را ارائه کنند. ام‌آرآی قلبی با ارائه تصاویر دقیق و با جزئیات بالا از قلب، به پزشکان کمک می‌کند تا انواع بیماری‌های قلبی – عروقی از جمله نارسایی قلبی، آریتمی‌ها، بیماری‌های دریچه‌ای و مشکلات عروق کرونر را تشخیص دهند. همچنین این روش می‌تواند نقش مهمی در برنامه‌ریزی درمان‌ها و اعمال جراحی ایفا کند. شما می توانید انجام ام آر آی قلبی خود را زیر نظر بهترین متخصص و با جدیدترین تجهیزات در کلینیک آریتمی توانیر تهران انجام دهید.
منابع و مآخذ
