ام آر آی قلب (Cardiac Heart MRI) یک روش تصویربرداری پیشرفته از قلب است، که در آن امواج رادیویی و میدان‌های مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر دقیق و جزئی، از ساختار و عملکرد قلب به کار می‌رود. ام‌آرآی قلب نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری، مانند اکوکاردیوگرافی و سی‌تی‌اسکن جزئیات به‌مراتب بیشتری از بافت قلب، دیواره‌های آن، دریچه‌ها، شریان‌ها و وریدها ارائه می‌دهد.
ام‌آرآی قلب ابزار بسیار قدرتمند و حساسی، برای تشخیص دقیق بیماری‌های قلبی و نظارت بر پیشرفت درمان آنها محسوب می‌شود. کاربرد اصلی MRI قلب، تشخیص بیماری های قلبی، شناسایی وضعیت بیماری‌های قلبی مختلف مانند بیماری‌های عروق کرونر، آسیب‌های عضله قلبی، بیماری‌های دریچه‌ای، تومورها و ضایعات، بررسی ساختار مادرزادی قلب، نارسایی قلبی و… است. Cardiac MRI: Procedure Details & Uses (clevelandclinic.org)
MRI قلبی چیست؟
ام‌آرآی قلب یک روش بدون درد، ایمن و غیرتهاجمی است که امکان دیدن تصاویر دقیقی از قلب را، برای ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی فراهم می‌آورد. تصاویر حاصل از MRI قلبی، بخش‌های مختلف قلب و هر گونه آسیب احتمالی به نواحی خاص آن را نشان می‌دهد. همچنین، MRI قلب نشان می‌دهد که حفره‌ها و دریچه‌های قلب، تا چه حد به‌خوبی عمل می‌کنند و خون چقدر به‌راحتی جریان دارد.
در MRI قلب، امواج رادیویی و آهن‌رباها بدون ورود هر گونه ماده قابل‌مشاهده به بدن، تصاویری از قلب ایجاد می‌کنند. این تصویربرداری می‌تواند بخش‌های مختلف قلب از جمله حفره‌ها، دریچه‌ها و عضلات و نحوه عملکرد آنها و همچنین جریان خون را به نمایش بگذارد. تصاویر دقیق و باکیفیت بالای حاصل، در دو یا سه بعد، به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی در تشخیص و درمان مشکل کمک شایانی می‌کند.
ام آر آی قلب چه کاربردی دارد؟
ام آر آی قلب، ابزاری قدرتمند در تشخیص وضعیت و عملکرد قلب است؛ این روش تصویربرداری پیشرفته، به پزشک امکان می‌دهد تا بدون نیاز به عمل جراحی یا روش‌های تهاجمی، جزئیات دقیقی از ساختار داخلی قلب و عروق آن به دست آورد.
با استفاده از ام آر آی قلب می‌توان بیماری‌های مختلف قلبی – عروقی از جمله بیماری عروق کرونر، نارسایی دریچه‌ها، تومورها و ضایعات، التهاب عضله قلب، آسیب به بافت قلبی و بسیاری موارد دیگر را بادقت بالا شناسایی و تشخیص داد.
همچنین ام آر آی قلب، نسبت به سایر روش‌ها از جمله اکودیوگرافی برتری دارد و بهترین راه شناسایی و برسی نوع و علت کاردییومگالی و برسی وسعت آسیب عضله قلب، در روش آنتخابی است. استفاده از MRI قلبی، برای بررسی اختلالات و مشکلات قلبی زیر کاربرد دارد:
- علت درد قفسه سینه، تنگی نفس یا غش‌کردن
- قلب بزرگ شده (کاردیومگالی)
- ضخیم‌شدن عضله قلب
- نارسایی قلبی
- آسیب به عضله قلبی، التهاب، نفوذ و عفونت
- بیماری دریچه قلب، از جمله نارسایی دریچه، دریچه‌های تنگ شده و دریچه‌های مصنوعی
- بیماری قلبی
- رسوب غیرطبیعی آهن در قلب
- پارگی، تنگی، گشاد شدگی یا التهاب آئورت
- بیماری‌هایی که بافت یا کیسه اطراف قلب شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
- سرطان و توده‌های دیگر
- مشکلات مادرزادی قلبی که از بدو تولد داشته‌اید.
همچنین MRI قلبی برای به‌دست‌آوردن تحلیل جامعی از ساختار قلب، عملکرد و بیماری‌های آن انجام می‌شود. علاوه بر دلایل تشخیصی بالا، زمان‌های دیگری هم هست که ممکن است نیاز به ام آر آی قلب داشته باشید، از جمله زمانی که پزشک شما نیاز دارد موارد زیر را بررسی کند:
- بررسی آسیب‌های وارده به قلب پس از حمله قلبی یا نواحی فاقد جریان خون به دلیل انسداد رگ‌های قلبی.
- مشخص‌کردن ناحیه‌ای از عضله که نیاز به ابلیشن دارد.
- مشاهده میزان کمک درمان به قلب شما.
- برنامه‌ریزی روند درمانی.
- ارزیابی موفقیت یک عمل جراحی اخیر.
- بررسی اینکه یک اختلال چطور قلب شما را از زمان اسکن قبلی تحت‌تأثیر قرار داده است.
مراقبت های قبل از MRI قلبی
- داروهای معمول و وعده‌های غذایی منظم خود را مصرف کنید؛ مگر اینکه، ارائه‌دهنده به شما بگوید این کار را انجام ندهید.
- جواهرات نپوشید؛ زیرا ممکن است باعث اختلال در عملکرد دستگاه و تصاویر شود. MRI همچنین می‌تواند به جواهرات آسیب برساند.
- حتماً زیورآلات، عینک، سمعک و بندهای مویی که حاوی فلز هستند را بردارید.
- لباس‌های راحت بپوشید که فلز نداشته باشند. اگر لباس‌های شما حاوی فلز باشد، مانند زیپ شلوار جین یا فلز در سوتین، باید رخت بیمارستان بپوشید. می‌توانید زیرپوش خود را نگه دارید.
در برخی موارد، که بیمار از پیس میکر قلبی استفاده می کند، اطمینان از اینکه دستگاه به صورت پیس میکر سازگار با MRI باشد اهمیت دو چندان دارد. در این باره می توانید مقاله مرتبط با آن را بخوانید و سپس زیر نظر و تشخیص پزشک مربوطه اقدام به انجام ام آر آی قلب دهید. Cardiac MRI scan – BHF
روند انجام ام آر آی قلب
ام‌آرآی قلب برخلاف سایر اشکال تصویربرداری، از هیچ پرتویی استفاده نمی‌کند. این دستگاه از یک آهنربای عظیم و امواج رادیویی، برای ایجاد تصاویر باکیفیت از قلب بیمار استفاده می‌کند. بیمار بعد از آماده‌شدن برای اسکن قلب به یک اتاق مجزا می‌رود، که از پشت یک شیشه توسط پزشک هدایت می‌شود.
بیمار روی یک‌تخت مخصوص، که در وسط دستگاه ام‌آرآی است، خوابیده و به داخل آن می‌لغزد. این فضا به شکل یک دونات بزرگ توخالی است. با وصل الکتروکاردیوگرام روی قفسه سینه، اطلاعاتی در مورد ضربان قلب و تنفس بیمار در طول اسکن جمع‌آوری می‌شود. تصاویر گرفته‌شده، در کامپیوتر ذخیره‌شده و سپس توسط پزشک تفسیر می‌شود.
یک زنگ احظار در کنار دستگاه ام‌آرآی نصب شده است، تا در صورت نیاز بیمار بتواند با فشردن آن، رادیولوژیست را فراخواند. این دستگاه سروصدای بسیار زیادی تولید می‌کند، به همین دلیل به بیمار پیشنهاد می‌شود از گوشی یا هدفون متصل به موسیقی استفاده نماید. Cardiac MRI (radiologyinfo.org)
درصورتی‌که بیمار از ترس فضای بسته رنج می‌برد (کلاستروفوبیا)، لازم است پیش از انجام آزمایش به پزشک اطلاع دهد تا با تجویز داروهای آرام‌بخش، این مشکل برطرف شود. در کنار ام آر آی قلبی، روش های دیگری برای تشخیص بیماری های قلبی وجود دارند، که از جمله آن ها می توان به معیار سنجش اسکور کلسیم رگ های قلبی اشاره کرد.
انجام ام آر آی قلب چقدر طول میکشد؟
فرایند انجام تست ام آر آی قلبی، تقریباً یک ساعت و نیم طول میکشد و نکته مهم این است، که بیمار باید کاملاً بی‌حرکت بماند. کوچک‌ترین تغییر موقعیت، می‌تواند نتیجه را خراب کند و نیاز به تکرار باشد.
ام آر آی قلب با تزریق چگونه انجام می شود؟
MRI قلبی با تزریق ماده کنتراست، یکی از روش‌های پیشرفته برای ارزیابی دقیق ساختار و عملکرد قلب است. این روش معمولاً برای بررسی وضعیت قلب و عروق، شناسایی ناهنجاری‌ها، و ارزیابی وضعیت بیمارانی که دچار مشکلات قلبی هستند، استفاده می‌شود.
در این تکنیک، ماده کنتراست که معمولاً گادولینیوم است، به بدن تزریق می‌شود. این ماده به کمک میدان مغناطیسی MRI قابلیت تصویربرداری بهتر از بافت‌ها را فراهم می‌آورد. این روش معمولاً برای شبیه‌سازی و بررسی دقیق دیواره‌های قلب، سرخرگ‌ها و شریان‌ها استفاده می‌شود. When should we use contrast material in cardiac MRI? – PubMed (nih.gov)
در ادامه، به بررسی مزایا و محدودیت های انجام MRI قلبی با تزریق ماده کنتراست یا همان ماده حاجب خواهیم پرداخت.
مزایا:
- عدم استفاده از اشعه ایکس؛ MRI قلبی از هیچگونه اشعه‌ای برای تصویربرداری استفاده نمی‌کند، که به معنی عدم قرار گرفتن بیمار در معرض اشعه مضر است.
- دقت بالا، MRI اطلاعات دقیق و جزئی از ساختار و عملکرد قلب به پزشک می‌دهد.
- ارزیابی بافت‌ها، توانایی بررسی بافت‌های نرم، مانند عضله قلب و لایه‌های داخلی عروق.
محدودیت ها:
- این روش ممکن است برای بیمارانی که دارای دستگاه‌های الکترونیکی کاشته شده (مثل پیس‌میکر) مناسب نباشد.
- مدت زمان طولانی برای انجام تصویربرداری نسبت به سایر روش‌ها.
- احتمال واکنش‌های آلرژیک به ماده کنتراست گادولینیوم.
جواب MRI قلبی چه زمانی آماده می‌شود؟
جواب و نتایج حاصل از آزمایش ام آر آی قلب، معمولاً طی چند روز پس از انجام آزمایش آماده و تفسیر می‌شود. پس از انجام اسکن و ثبت تصاویر، تصاویر توسط یک متخصص رادیولوژی یا قلب مورد بررسی و تفسیر قرار می‌گیرند. سپس نتایج و گزارش تفسیر شده، به پزشک ارجاع‌دهنده ارسال می‌شود.
در نوبت ملاقات بعدی با پزشک، نتایج آزمایش برای بیمار توضیح داده خواهد شد. معمولاً پزشک ضمن توضیح یافته‌ها، تصاویر حاصل از ام‌آرآی قلب را نیز به بیمار نشان می‌دهد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، در خصوص نیاز به درمان، پیگیری‌های بعدی و توصیه‌های لازم با بیمار صحبت خواهد شد.
تفسیر جواب MRI قلبی
پس از انجام این تست، گزارش MRI معمولاً توسط رادیولوژیست و در همکاری با متخصص قلب تفسیر می‌شود. این گزارش شامل تحلیل‌های تصویری و عددی از قسمت‌های مختلف قلب است.
در تفسیر نتیجه، پزشک ابتدا به ابعاد و ضخامت بطن‌ها و دهلیزها توجه می‌کند. افزایش اندازه بطن‌ها می‌تواند نشانه نارسایی قلبی یا فشار خون کنترل‌نشده باشد. سپس عملکرد پمپاژ قلب (EF یا کسر جهشی) بررسی می‌شود؛ کاهش EF یکی از نشانه‌های مهم نارسایی قلبی است.
MRI همچنین می‌تواند به‌خوبی حرکات غیرطبیعی دیواره‌های قلب را نشان دهد. این نکته برای تشخیص سکته‌های قدیمی یا جدید قلبی اهمیت دارد. بررسی بافت عضله قلب از طریق تکنیک‌های خاص مانند “Delayed Enhancement” نیز انجام می‌شود؛ این روش به پزشک کمک می‌کند تا مناطق آسیب‌دیده یا فیبروزه شده عضله قلب را تشخیص دهد.
از دیگر نکات مهم در گزارش MRI، ارزیابی دریچه‌های قلب، ضخامت عضلات، وجود مایع در اطراف قلب (افیوژن)، و اختلالات مادرزادی قلب است. در برخی موارد MRI با تزریق ماده حاجب انجام می‌شود تا نواحی با خون‌رسانی ضعیف یا زخم‌های عضلانی واضح‌تر دیده شوند.
در نهایت، تفسیر دقیق MRI قلبی نیاز به تجربه و دانش تخصصی دارد و نتیجه این تست باید همیشه همراه با شرح‌حال و سایر آزمایش‌ها در نظر گرفته شود. پزشک با بررسی همه این اطلاعات، بهترین تصمیم درمانی را برای شما اتخاذ خواهد کرد.
عوارض جانبی MRI قلبی
عوارض جانبی MRI قلبی معمولاً خفیف بوده و شامل اثرات داروهای آرام‌بخش، واکنش به ماده حاجب تزریقی، اضطراب ناشی از قرارگرفتن درون دستگاه و تداخل با برخی دستگاه‌های پزشکی می‌شود. در صورت مصرف داروهای آرام‌بخش، احتمال احساس خواب‌آلودگی و خستگی نیز وجود دارد.
تزریق ماده حاجب نیز ممکن است باعث ایجاد طعم فلزی، درد، تحریک پوست و کبودی در ناحیه تزریق شود. همچنین قرارگرفتن درون دستگاه برای افراد مضطرب، اضطراب‌آور است. MRI همچنین می‌تواند بر روی عملکرد برخی دستگاه‌های پزشکی مانند پیس میکر تأثیر بگذارد.
آیا ام آر آی قلب برای کودکان و مادران باردار انجام می‌شود؟
بله، MRI قلبی می‌تواند برای کودکان و خانم‌های باردار نیز انجام شود، هرچند نیاز به رعایت نکات احتیاطی دارد:
در مورد کودکان، ازآنجاکه آنها ممکن است نتوانند به مدت طولانی بی‌حرکت بمانند، بسته به سن کودک، ممکن است نیاز باشد آرام‌بخش‌های خفیف یا بیهوشی کامل بکار گرفته شود. همچنین والدین می‌توانند همراه کودک باشند تا او را آرام کنند.
در مورد خانم‌های باردار، امواج مورداستفاده در MRI برای جنین خطرناک نیست، ولی پزشکان ترجیح می‌دهند فقط در صورت ضرورت و طبق نظر پزشک متخصص، MRI در دوران بارداری انجام شود. همچنین استفاده از مواد حاجب تزریقی باید بااحتیاط صورت گیرد و فقط هنگامی که فواید آن بیشتر از خطرات احتمالی باشد، بکار گرفته شود.
آیا MRI قلبی دردناک است؟
MRI قلبی یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی و بدون درد است؛ در طول انجام MRI، بیمار باید به مدت 45 تا 90دقیقه بدون حرکت روی تخت دستگاه دراز بکشد که البته ممکن است برای برخی افراد ناراحت‌کننده باشد. اما خودِ فرایند MRI هیچ درد یا ناراحتی‌ای به همراه ندارد.
دستگاه MRI، از آهنرباهای قوی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر استفاده می‌کند و هیچ ماده شیمیایی یا تابشی به بدن تزریق نمی‌شود؛ بنابراین انجام آن کاملاً بی‌درد است. در مجموع MRI قلبی، یک روش تشخیصی غیرتهاجمی و کاملاً بدون درد محسوب می‌شود.
تشخیص دقیق‌تر، درمان مؤثرتر؛ همه با MRI قلبی
MRI قلبی یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی، در حوزه قلب و عروق محسوب می‌شود. این روش تصویربرداری، اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد، تا بتوانند بیماری‌های قلبی را به‌موقع تشخیص دهند و درمان مناسبی را ارائه کنند.
ام آر آی قلب با ارائه تصاویر دقیق و با جزئیات بالا از قلب، به پزشکان کمک می‌کند تا انواع بیماری‌های قلبی – عروقی از جمله نارسایی قلبی، آریتمی‌ها، بیماری‌های دریچه‌ای و مشکلات عروق کرونر را تشخیص دهند. همچنین این روش، می‌تواند نقش مهمی در برنامه‌ریزی درمان‌ها و اعمال جراحی ایفا کند.
شما می توانید انجام ام آر آی قلب خود را، زیر نظر بهترین متخصصان و با جدیدترین تجهیزات در کلینیک آریتمی توانیر تهران انجام دهید.
