پیس میکرهای موقت یا همان ضربانسازهای موقت قلب، با انجام تحریکات الکتریکی در درمان برادی آریتمی(کندشدن ضربان قلب) و یا تاکی آریتمی(افزایش ضربان‌های قلب) کاربرد دارند. تا زمانیکه این آریتمی برطرف شود و یا تا زمانی که بتوان درمان طولانی مدتی را شروع کرد از پیس میکرها استفاده می‌شود. هدف از ایجاد ضربان قلب موقت منظم، برقراری مجدد همودینامیک طبیعی است که به طور حاد، به دلیل ضربان قلب آهسته و یا سریع به خطر افتاده است. در این مقاله شما با خصوصیات پیس میکر موقت قلب نحوه تنظیم و جایگذاری آن و همچنین مراقبتهایی که نیاز است بعد از جایگذاری پیس میکر موقت انجام دهید آشنا می‌شوید.
پیس میکر موقت قلب (TPM) چیست؟
پیسمیکرها در واقع نوعی قطعه کامپیوتری هستند که در اصطلاح عامیانه به آن‌ها باتری قلب هم میگوییم. تقریباً تمام پیس میکرها از هر نوعی که باشند از دو بخش اصلی مولد و الکترود تشکیل می‌شوند. مولد در واقع یک صفحه کوچک فلزیست که شامل باتری و مدار است و پزشک با تنظیمات مولد می‌تواند میزان ضربآن‌های الکتریکی را تنظیم کند. الکترود که نام دیگر آن لید و یا سیم است بسته به مدل پیس میکری که از آن استفاده می‌کنیم می‌تواند یک تا سه عدد باشد. ضربانسازها جهت درمان بلوکهای قلبی و اختلال عملکرد گره سینوسی دهلیزی به کار می‌روند و عملکرد اصلی آن‌ها اصلاح آریتمی می‌باشد. ضربان سازها با حفظ ریتم طبیعی قلب باعث بهبود توانایی قلب در پمپاژ خون می‌شوند پس می‌توانیم انتظار داشته باشیم که بعد از تعبیه پیس میکر، علائمی که بیمار به خاطر کند شدن ضربان قلب به آن‌ها دچار شده است مثل سرگیجه، احساس ضعف و سنکوپ از بین برود. پیس میکرهای موقت معمولاً زیر نظر پزشکان و تنها در شرایط خاصی اندیکاسیون استفاده دارند مثلاً در بیماری که قرار است برایش یک پیس میکر دائم تجویز شود و تا زمان انجام جراحی جایگذاری پیس میکر دائمی از یک پیس میکر موقت برای او استفاده می‌شود. گاهی برای تعیین ارزیابی وضعیت بیمار و اینکه آیا واقعا به یک پیس میکر دائمی احتیاج دارد یا نه از پیس میکر موقت استفاده می‌شود و پزشک می‌تواند روند تغییرات را به خوبی ارزیابی کند و تصمیم نهایی را بگیرد. اما یک سری موارد استفاده از پیس میکر شرایط اورژانسی است که خوب است با مهمترین آن‌ها آشنا شوید:
1- در شرایط برادی کاردی که اختلال بارز همودینامیک (کاهش فشار خون سیستولی کمتر از از ۸۰ میلی متر جیوه، تغییر وضعیت هوشیاری، ادم ریوی، آنژین صدری) رخ داده است.
2- برادی کاردی با ریتمهای escape (ریتمهای خود به خودی بطنی که فرار بطنی و یا escape نامیده می‌شوند، زمانی به وجود می‌آیند که موج تحریکی از پایین گره دهلیزی بطنی(گره AV) شروع شود) و با درمان دارویی هم تغییری در وضعیت بیمار ایجاد نشود.
3- در شرایطی که تاکی کاردیهای بطنی و فوق بطنی نسبت به درمان‌های دارویی و یا حتی شوک الکتریکی مقاوم هستند.
4- اگر به دنبال برادی کاردی سینوسی ایست قلبی رخ دهد باید از پیس میکر موقت استفاده کنیم.
5- در زمان سکته قلبی حاد، وقتی که بررسی‌ها نشان میدهد احتمالاً علت انفارکتوس به علت اختلال در گره SA است.
جایگذاری پیس میکر موقت
این کار معمولاً در اتاق کت لب یا همان آنژیوگرافی انجام می‌شود. پیس میکرهای موقت میتوانند هم از طریق ورید، هم از طریق پوستی و هم اپی کاردیال برای بیماران جایگذاری شوند، در واقع پیس میکرهای موقت دو نوع داخلی و خارجی دارند که مدلهای وریدی و اپیکاردیال از نوع داخلی و مدل پوستی از نوع خارجی می‌باشد. در تعبیه پیس میکر موقت از طریق وریدی، در حالی که بیمار بر روی تخت دراز کشیده است یکی از سیاهرگهای بزرگ بدن که غالباً سیاهرگ فمورال در منطقه کشاله ران است انتخاب می‌شود و بعد از بی حسی پوست آن ناحیه، سیاهرگ مورد نظر سوراخ شده و بعد سیم دستگاه پیس میکر موقت که اصطلاحا به آن لید میگوییم با کمک دستگاه فلوروسکوپی که نوعی دستگاه تصویربرداری با اشعه ایکس است به سمت بطن راست قلب هدایت می‌شود تا در نهایت در جای مناسب قرار بگیرد. وقتی لید در نهایت به بطن راست رسید آن قسمتی از سیم که هنوز در خارج از بدن است به پوست همان منطقه بخیه زده شده و انتهای آزاد سیم به مولد پیس میکر متصل می‌شود. سیاهرگهای دیگری که درنصب پیس میکر موقت میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند سیاهرگ ژوگولار،سابکلاوین و براکیال هستند. برای پیس کردن قلب از طریق پوست الکترودهای دستگاه بر روی قفسه سینه بیمار قرار می‌گیرند و بعد جریان الکتریکی را به سمت قلب ارسال می‌کنند. همچنین در نوع اپی کاردیال باید سیمهای پیس میکر موقت را بر سطح و یا داخل اپی کارد قلب(داخلی ترین لایه قلب) قرار دهیم. پیس میکرهای موقت اپی کاردیال میتوانند همراه با عوارضی باشند که برخی از آن‌ها عبارتند از اختلال در حس کردن ضربان بطنی و ایجاد ضربان، خونریزی بطن راست همراه با تامپوناد، سوراخ کردن اپی کارد و…
تنظیم پیس میکر موقت
مولد دستگاه پیس میکر از طریق لید می‌تواند ضربان قلب بیمار را احساس کند و اگر این ضربان از ریتم طبیعی خود خارج شود و تعداد آن کاهش پیدا کند، پیس میکر موقت به کمک میآید و با ایجاد پالس الکتریکی برای قلب مجددا یک ریتم منظم ایجاد می‌کند. تنظیمات پیس میکر موقت تعیینکنندهی تعداد پالسهای الکتریکی است که دستگاه میفرستد و این تنظیمات از قبل توسط پزشک تنظیم شده اند.
در کلینیک آریتمی توانیر تهران، پزشکان مجربی همچون دکتر مهرداد میر معصومی و دکتر محمود افتخار زاده حضور دارند و همچنین کلیه توصیه‌ها و اقدامات لازم که به پیس میکرهای موقت(TPM) مربوط می‌شود در اختیار شما عزیزان قرار خواهد گرفت.
مراقبت بعد از پیس میکر موقت
از آنجایی که پیس میکرهای موقت قابل استفاده برای مدت طولانی نیستند و در صورت حرکت بیمار ممکن است جابجا شوند در تمام مدتی که یک بیمار از پیس میکر موقت استفاده می‌کند باید بر روی تخت دراز کشیده و در حالت استراحت مطلق باشد و همچنین از حرکت دادن اندامی که پیس میکر موقت از طریق آن با قلب در ارتباط است خودداری کند. به طور کلی در چندین ساعت اول قرار دادن پیس میکرها چه از نوع موقت و چه از نوع دائمی شایع ترین عارضه خارج شدن الکترودها از محل خود است. بیشترین مدتی که بیمار می‌تواند از پیس میکر موقت استفاده کند دو هفته است و چنانچه وضعیت او به گونهای باشد که نیازمند به ادامه پیس باشد باید نوع دائمی جایگزین نوع موقت شود. علت دیگری که نمی‌توان پیس میکرهای موقت را برای مدت طولانی استفاده کرد این است که ممکن است است باعث ایجاد عفونت و یا تشکیل یک لخته در سیاهرگ بشوند. بعد از کاشت پیس میکر موقت باید از زخم ایجاد شده مراقبت شود یعنی هر روز زخم ها بررسی شوند و هر نوع التهاب، قرمزی، ترشح، خون مردگی و یا تب به پزشک مربوطه گزارش داده شود.
اندامی که سیم پیس میکر از طریق آن به بطن راست مرتبط است نباید با لباس‌های تنگ پوشیده شود زیرا باعث ایجاد فشار روی زخم می‌شود. همچنین از دستکاری محل کاشت پیس میکر باید جداً خودداری شود. بیماری که پیس میکر موقت دارد نباید از بیمارستان ترخیص شود و عملکرد پیس میکر او باید دائماً در بخش، تحت مانیتورینگ باشد. بیمار باید در رابطه با سیمهای رابط دستگاه پیس میکر موقت خود و پارامترهای تنظیم شده کاملا مطلع باشد و از دستکاری پارامترها جداً خودداری کند. همچنین باید توجه داشت که در صورت بروز سکسکههای ریتمیک و یا عدم کارکرد دستگاه فوراً پزشک در جریان قرار بگیرد.
گاه پیش می آید که پزشک تصمیم بر استفاده از پیس میکر های معمولی یا استفاده از تکنیک راه های هدایتی می کند. تفاوت پیس کردن راه های هدایتی با پیس میکر معمولی را در این مقاله به طور کامل شرح داده ایم.
قیمت پیس میکر موقت
همانطور که گفته شد پیس میکرها میتوانند دائمی و یا موقتی باشند، قیمت پیس میکرها بسته به نوع آن و شرکتی که پیسمیکرها را تولید می‌کند می‌تواند متنوع باشد. باتری‌های قلبی باید توسط خود بیمار از شرکت‌های واردکننده تجهیزات پزشکی خریداری شود و به بیمارستان تحویل داده شود. شما می‌توانید جهت استعلام قیمت باطری قلب با شماره تلفن‌های کلینیک آریتمی تماس بگیرید و از قیمت انواع مختلف پیسمیکرهای خارجی با خبر شوید.
